Με τα αποκαΐδια στη Ρόδο και σε πολλές γωνιές της Ελλάδας να βγάζουν ακόμα καπνούς, τους «ειδικούς» των social να προτείνουν λύσεις και να κουνάνε το δάχτυλο στην Πολιτεία και την Πολιτεία με τη σειρά της να ρίχνει την ευθύνη στην κλιματική αλλαγή, έχει νόημα να αναζητάμε την αλήθεια σε εκείνους που έρχονται σε άμεση επαφή με τον όλεθρο της φωτιάς επειδή το λέει η ψυχή τους.
Οι Εθελοντές Πυροσβέστες είναι όχι μόνο απαραίτητοι, είναι συχνά καταλυτικοί στη διαχείριση των πυρκαγιών, καλύπτοντας σε αρκετές περιπτώσεις την έλλειψη εμπειρίας, αλλά και προσωπικού της Πυροσβεστικής.
Με έναν τέτοιο Πυροσβέστη, ο οποίος θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του, ήρθαμε σε επαφή και του ζητήσαμε να μας μιλήσει εκ των έσω για τις εικόνες που μας βυθίζουν στη θλίψη κάθε καλοκαίρι.
Ιδού τι μας είπε, έχοντας μόλις γυρίσει από τη βάρδιά του.
Σίγουρα υπάρχει μεγάλη έλλειψη στο μόνιμο προσωπικό, και δεν γίνεται κάτι ενεργά για να αλλάξει. Πάντα υπήρχε. Πολλοί εποχικοί πυροσβέστες δουλεύουν μόνο το καλοκαίρι και δεν μονιμοποιούνται ποτέ. Υπάρχουν παραδείγματα που είναι εποχικοί από το 2004 και δεν μονιμοποιήθηκαν, είναι μεγάλο πρόβλημα αυτό και ξεκάθαρα αν δεν υπήρχαν οι εθελοντές δεν θα γινόταν δουλειά. Με το τρέχον προσωπικό δεν βγαίνουν οι βάρδιες, δεν βγαίνουν τα άτομα και «χαλάνε» τα μεγάλα περιστατικά, όπως στη Ρόδο, με αποτέλεσμα όλο το προσωπικό κάποια στιγμή να καταρρέει. Η Ρόδος ήταν περιστατικό που κράτησε δέκα μέρες. Δέκα μέρες αδιάκοπα υπήρχαν δυνάμεις εκεί να ενεργούν. Και μετά στο καράβι τους είχαν πεταμένους στο σαλόνι.
Τους εποχικούς τους βλέπουμε πολύ λόγω αντικειμένου. Προσλαμβάνονται εποχικοί, που εκπαιδεύονται βαριά ένα δίμηνο και βγαίνουν στο μέτωπο. Πολλοί δεν ξέρουν το αντικείμενο και κάνουν πολλά λάθη. Δεν είναι δυνατόν να ρωτάει ο πυροσβέστης που είναι η δουλειά του εμάς τους εθελοντές ποια είναι η τάδε μάνικα και ποιο είναι το τάδε εργαλείο κατάσβεσης. Πολλοί δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση για να δράσουν σε μια μεγάλη πυρκαγιά. Πώς θα κινηθούν, πώς θα δράσουν.
Ένα ακόμα πρόβλημα είναι πως αρκετοί υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής δεν ξέρουν πώς να κινηθούν σε ένα συμβάν για μια φωτιά σε δάσος ή δίνουν λάθος εντολές που πιθανώς να έρχονται από πιο πάνω. Για παράδειγμα μπορεί να πουν μη σβήσετε εκεί, αφήστε τη να κάψει ακόμα. Το γιατί γίνεται αυτό δεν ξέρω. Είναι φτιαχτό για να καεί; Από την εμπειρία μου μέσα στο μέτωπο είναι πολλές φορές που δίνονται λάθος εντολές. Λόγω απειρίας; Λόγω ευθυνοφοβίας; Δεν ξέρουν πώς να ενεργήσουν.
Το «εκκενώστε» ναι μεν γίνεται για να σωθούν ζωές, αλλά έχει γίνει της μόδας. Καλύτερα από εσένα δεν ξέρει κανείς τον τόπο σου, τη γειτονιά σου. Αν δεν γνωρίζεις και πας σε ένα χωριό που καίγεται στο βουνό και ψάχνεις να δεις πώς θα φτάσεις στο μέτωπο, θα κάνεις μια ώρα να ψάχνεις μόνος σου. Αν αφήσεις έναν ντόπιο, ένα χωριάτη να σε πάει εκεί, θα σε πάει σε δύο λεπτά. Όταν εμποδίζεις τους ντόπιους να βοηθήσουν και τους απομακρύνεις, εμποδίζεις και το έργο σου. Πρέπει να αφήσεις κάποιους να σε βοηθήσουν να σώσεις το χωριό τους, που το ξέρουν απ’ έξω.
Μέχρι το 1998 υπεύθυνοι για τις δασικές πυρκαγιές ήταν τα δασαρχεία και οι δασικές υπηρεσίες. Μετά ανέλαβε το πυροσβεστικό σώμα. Μέχρι τότε δεν είχαν ουσιαστικά ιδέα, έχουν αναλάβει τα δάση 25 χρόνια. Παλαιότερα υπήρχαν πολύ έμπειροι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής στο κομμάτι των δασών. Σίγουρα ένας διοικητής που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και παίρνει μετάθεση σε ένα νησί ή στο δάσος δεν μπορεί να ανταπεξέλθει το ίδιο, τουλάχιστον στην αρχή. Το δασικό δεν είναι εύκολο. Θέλει στρατηγική, εμπειρία. Το Σώμα περνάει πολύ καλή εκπαίδευση, τέσσερα χρόνια είναι για να γίνεις αξιωματικός. Αλλά δεν παύει να λείπει η εμπειρία.
Όσοι δασοπυροσβέστες έρχονται από το εξωτερικό να βοηθήσουν έχουν άλλη πειθαρχεία και οργάνωση και πιο σύγχρονο εξοπλισμό. Κάνουν τη δουλειά τους σωστά και κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν. Όταν έχεις οργανωθεί από πριν και φτιάχνεις ένα πλάνο μπορείς να ανταπεξέλθεις πιο εύκολα. Όταν είσαι στο φλου, όταν λες «μας έπιασε στον ύπνο, ανοργάνωτους», τότε δεν έχεις ελπίδες.
Ο εξοπλισμός που έχουμε είναι σίγουρα παλιός. Αλλά για να πετάξουν παίρνουν υπογραφές μηχανικών. Δρουν για μέρες, το βράδυ μπαίνουν στο γκαράζ, το πρωί ξαναπετάνε. Κάθε βράδυ επιστρέφουν και όλη νύχτα οι μηχανικοί τα προετοιμάζουν. Δεν φταίει ότι είναι παλιά, δίνεται ένα ΟΚ από κάποιους για να πετάξουν.
Με πιο σύγχρονα όμως πιθανώς να γινόταν καλύτερη δουλειά. Έχουν βγει για παράδειγμα τώρα τα Καναντέρ 515 που πετάνε και τη νύχτα. Με ένα τέτοιο μπορείς να σβήνεις φωτιές από αέρος όλο το 24ωρο, κάτι που σου δίνει μεγάλο αβαντάζ. Η Ρόδος δεν έσβησε για δέκα μέρες. Μέρα νύχτα είχε ενεργά μεγάλα μέτωπα, άρα ένα Κανανταίρ που πετάει και βράδυ σίγουρα θα έκανε καλύτερη δουλειά από το να πέφτει στις 21.00 και να βρίσκεται στο γκαράζ μέχρι τις έξι.
Το νομικό πλαίσιο γύρω από τους εθελοντές πρέπει να αλλάξει και σιγά σιγά αλλάζει, ευτυχώς. Θα πρέπει να υπάρξουν νέες εκπαιδεύσεις, πιο σωστές, με πιστοποίηση. Πιο πριν δεν υπήρχε κάτι τέτοιο, ήταν πιο χύμα. Έφτιαχνες μια ομάδα, έβγαζες ένα καταστατικό, έπαιρνες 2-3 πυροσβεστικά, έκανες μια σύντομη εκπαίδευση και αυτό ήταν.
Πάντα θα χρειάζονται και οι εθελοντές, πάντα κάνουν δουλειά οι εθελοντές. Για να μην υπάρχουν εθελοντές, θα πρέπει ο αριθμός των μονίμων τώρα στην Ελλάδα τουλάχιστον να τετραπλασιαστεί, κάτι που δεν νομίζω να γίνει ποτέ. Απλά αυτή τη στιγμή προωθείται μια νομοθεσία που θα κάνει τους εθελοντές κάτι σαν άμισθη Πυροσβεστική. Για παράδειγμα ο εργοδότης του εθελοντή θα γνωρίζει πως αν γίνει κάτι θα πρέπει να φύγει από την εργασία του και τις ώρες που θα λείψει θα πληρωθεί από το κράτος. Επίσης, δεν θα μπορεί να τον απολύσει, ούτε να τον δεσμεύσει.
Δεν είναι κακό αυτό. Απλά αντί να προσλάβουν μονίμους, θέλουν να κάνουν τους εθελοντές να καλύψουν το προσωπικό που δεν προσλαμβάνουν. Το θετικό είναι πως θα υπάρχουν οργανωμένες και σωστά εκπαιδευμένες ομάδες. Γραφειοκρατικά όμως, θα υπάρχει αξιολόγηση μετά από κάθε περιστατικό για το αν η ομάδα ήρθε εγκαίρως μετά από μια κλήση, αν έδρασε σωστά κ.ο.κ. Από τη μία είναι καλό γιατί οργανώνεται ένα σύστημα, από την άλλη είναι σα να σου λένε θα βγάλετε εσείς το φίδι από την τρύπα.
Για τους εθελοντές τα διόδια είναι ζήτημα. Μέχρι πρόσφατα πηγαίναμε σε φωτιές και δεν μας άνοιγαν, έπρεπε να πληρώσουμε επειδή το όχημα ήταν εθελοντικό. Τώρα πλέον πάμε σε μια φωτιά στη Μάνδρα με σειρήνες και όταν φτάνουμε στα διόδια βλέπουν τον πανικό και μας ανοίγουν. Στον γυρισμό όμως, όταν δεν έχουμε σειρήνες πάλι υπάρχει θέμα. Μπορεί να μας ζητήσουν χαρτιά, ενώ το όχημα έχει διακριτικά, αυτοκόλλητα, πινακίδες. Θα πρέπει όλοι στα διόδια να ανοίγουν αμέσως, όχι να ψάχνουν χαρτιά και δικαιολογητικά.
Τα εθελοντικά πυροσβεστικά θα έπρεπε να απαλλάσσονται από τέλη. Πληρώνουμε εμείς τέλη κυκλοφορίας, ασφάλειες, τα πάντα. Κανονικά θα έπρεπε να σου λέει το κράτος ότι τέλη δε θα πληρώσεις. Θα ήμασταν πιο σωστά οργανωμένοι έτσι. Γιατί αν όλα τα μέλη της ομάδας πρέπει να πληρώσουν την ασφάλεια, τα τέλη, το σέρβις, μια βλάβη που θα προκύψει, σε συνάρτηση με το ότι πληρώνουμε τις στολές μας, τα γάντια μας και πάει λέγοντας, κολλάει το θέμα. Είναι βασικό πρόβλημα. Υπάρχουν βέβαια ιδιώτες που θα κάνουν δωρεές, όμως είναι τόσα πολλά τα έξοδα που δεν τα προλαβαίνεις.
Κάθε καλοκαίρι θα έχουμε φωτιές, κακά τα ψέματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι εμπρησμοί, όποιος θέλει να κάνει ζημιά θα την κάνει, πάλι θα τρέχεις. Θα μπορούσε όμως να αλλάξει η οργάνωση και η επιχειρησιακή ετοιμότητα για να τις προλαβαίνουμε. Για παράδειγμα, στο εξωτερικό όταν μπαίνεις σε ένα Δρυμό ή ένα δάσος σε σκανάρουν. Έχει μπάρες, ο δρόμος είναι κλειστός, υπάρχουν φύλακες που μαζεύουν στοιχεία, είναι σαν να μπαίνεις σε προστατευόμενο χώρο. Οποιοσδήποτε μπαίνει μέσα ξέρουν ποιος είναι. Και δεν το κάνουν σε μικρές χώρες. Αυτό συμβαίνει στον Καναδά, στην Αμερική και δεν μπορεί να γίνει στην Πάρνηθα;