Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι να σας δείξει πώς να παίρνετε αποφάσεις και να γίνετε πιο αποφασιστικοί. Εάν δυσκολεύεστε να διαλέξετε τι επάγγελμα να κάνετε, πού να μετακομίσετε ή ποια παπούτσια να αγοράσετε, οι στρατηγικές που θα βρείτε εδώ θα σας βοηθήσουν να αποφασίζετε με μεγαλύτερη σιγουριά και ευκολία, καθώς και να απαλλαχθείτε από τον φόβο που σας κρατάει στάσιμους.
Αν δυσκολεύεστε να λάβετε γρήγορες αποφάσεις ή βασίζεστε στους άλλους για επιβεβαίωση ή για να αποφασίσουν για εσάς, το κεφάλαιο αυτό θα σας δείξει πώς να αλλάξετε, αφού θέμα του έχει πώς να πάρετε τον έλεγχο της ζωής σας στα χέρια σας και να ζήσετε με αποφασιστικότητα. Στις πολύπλοκες αποφάσεις ακολουθήστε την πρώτη ενστικτώδη αντίδρασή σας. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ έδειξαν ότι, όσο πιο πολύπλοκες οι αποφάσεις, τόσο καλύτερο είναι να ακολουθείτε την αρχική ενστικτώδη αντίδρασή σας.
Στις σχετικά απλές επιλογές, όπως ποια πετσέτα να αγοράσετε, ίσως είναι χρήσιμο να ζυγίσετε τα υπέρ και τα κατά. Παραδόξως όμως, όσο πιο πολύπλοκη η απόφαση, π.χ. ποια έπιπλα ή ποιο αυτοκίνητο να αγοράσετε, είναι προτιμότερο να αφήσετε να σας οδηγήσει το ασυνείδητό σας και να εμπιστευτείτε τη διαίσθησή σας. Η αναποφασιστικότητα μπορεί να σας κάνει να σαστίσετε. Κι αν αυτό είναι κάτι που σας συμβαίνει συχνά, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στη ζωή και στην ανάπτυξή σας.
Υπάρχουν φορές που πασχίζουμε για ώρες να πάρουμε μια απόφαση. Χάνουμε υπερβολικά πολύ χρόνο προσπαθώντας να βρούμε το καλύτερο προϊόν, να γράψουμε το τέλειο μέιλ, να αποφασίσουμε τι να παραγγείλουμε. Άλλες φορές, αφού αποφασίσουμε, δεν είμαστε ικανοποιημένοι με την επιλογή μας και αναρωτιόμαστε μήπως έπρεπε να είχαμε επιλέξει κάτι άλλο.
Ο τρόπος που λαμβάνετε αποφάσεις επηρεάζει σημαντικά τη ζωή σας. Καθορίζει αν θα ενεργήσετε ή αν θα μείνετε αδρανείς. Αν θα αρπάξετε μια ευκαιρία που θα σας παρουσιαστεί ή αν θα διστάσετε. Σε αυτό το κεφάλαιο θα δούμε πώς ο νους μας μας προστατεύει όταν λαμβάνουμε «κακές» αποφάσεις.
Αν ανήκετε στους χρόνια αναποφάσιστους, υπάρχουν αποτελεσματικές στρατηγικές για να λαμβάνετε ευκολότερα αποφάσεις, στρατηγικές για να αναπτύξετε την αποφασιστικότητά σας, και αυτό το κεφάλαιο θα σας δείξει πώς να τα καταφέρετε.
«Τελειομανείς» και «ικανοποιημένοι»
Ο ψυχολόγος Μπάρι Σουόρτς διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με διάφορους τρόπους ανάλογα με το στιλ που λαμβάνουν τις αποφάσεις τους. Ορισμένοι είναι «τελειομανείς», δηλαδή προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν το όφελος από την ικανοποίηση των αναγκών τους, ενώ άλλοι, Οι «ικανοποιημένοι» είναι ακριβώς το αντίθετο.
Αν πρέπει να αγοράσουν κάτι, εξετάζουν μερικές επιλογές και, αν βρουν κάτι που τους ικανοποιεί σε γενικές γραμμές, το αγοράζουν. Δεν έχουν την ανάγκη της τελειότητας και έτσι συχνά η ζωή τους είναι πιο χαλαρή. Ο βασικός κανόνας που ακολουθούν στη λήψη αποφάσεων είναι ο εξής: Το καλό είναι αρκετό. Και, επειδή κίνητρό τους δεν είναι το «τέλειο», δεν θα απογοητευτούν αν, αφότου επιλέξουν, εμφανιστεί κάτι καλύτερο.
Από την άλλη, οι «τελειομανείς» συνήθως καθυστερούν να επιλέξουν, ιδιαίτερα όταν γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να αλλάξουν γνώμη – διότι τι θα γίνει αν στο μέλλον προκύψει κάτι καλύτερο από τις επιλογές που έχουν τώρα; Υπό αυτή την έννοια, αναζητούν διαρκώς το καλύτερο. Και αυτό μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην ευτυχία τους.
Ο κόσμος των επιλογών
Αν είστε τελειομανείς με τις επιλογές σας, ίσως σας είναι δύσκολο να ζείτε σε έναν κόσμο με τόσα υλικά αγαθά που μεταβάλλεται διαρκώς. Στις μέρες μας έχουμε περισσότερες επιλογές από ποτέ. Δεν έχετε παρά να μπείτε στο διαδίκτυο και να δείτε τις μυριάδες τρόφιμα, τηλεοπτικές σειρές, βιντεοπαιχνίδια και επιλογές εξόδου που μας κατακλύζουν. Αν είστε τελειομανείς, ίσως μπείτε σε πειρασμό να ψάξετε ό,τι υπάρχει στην αγορά προτού αγοράσετε κάτι – αλλά πώς μπορείτε να το καταφέρετε αυτό όταν υπάρχουν δεκάδες, ή εκατοντάδες, επιλογές;
Αυτό μας οδηγεί σε ένα πολύ σημαντικό σημείο: Όταν μας παρουσιάζονται υπερβολικά πολλές επιλογές, συνήθως παίρνουμε χειρότερες αποφάσεις. Σε ένα πείραμα όταν οι συμμετέχοντες είχαν μικρότερο εύρος επιλογής σε σοκολάτες –έξι είδη– ήταν πιθανότερο να αγοράσουν κάποια από όλες, απ’ ό,τι όταν τους παρουσίασαν πάνω από τριάντα είδη σοκολάτας. Όταν έχουμε περιορισμένες επιλογές, είμαστε πιο ικανοποιημένοι με αυτό που αγοράζουμε.
Το ίδιο συμβαίνει και με την επιλογή επαγγέλματος. Οι μαθητές που τους ζητούν να γράψουν έκθεση, αλλά τους δίνουν λιγότερα θέματα να επιλέξουν, τα πηγαίνουν καλύτερα από όσους έχουν ευρύτερη επιλογή θεμάτων. Φαίνεται ότι το λίγο είναι καλύτερο. Όταν βλέπουμε λιγότερα πράγματα και μας περιβάλλουν λιγότερα πράγματα, η επιλογή είναι ευκολότερη.
Και είμαστε πιο ικανοποιημένοι με εκείνο που επιλέγουμε. Ίσως αυτό έχει να κάνει με την αποσυμφόρηση του περιβάλλοντός μας και τον λιτό τρόπο ζωής, με μια πιο ευτυχισμένη ζωή όπου αγοράζουμε μόνο τα απαραίτητα και απολαμβάνουμε περισσότερο όσα έχουμε. Γι’ αυτό, όταν βρίσκεστε αντιμέτωποι με τις άπειρες επιλογές που φέρνει ο κόσμος των διαδικτυακών αγορών και οι διαδικτυακές πλατφόρμες γνωριμιών, ίσως είναι προτιμότερο να ακολουθείτε τον κανόνα «το καλό είναι αρκετό».
Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, που κάθε λίγους μήνες βγαίνουν πιο εξελιγμένα γκάτζετ και τα ζευγάρια χωρίζουν με ολοένα μεγαλύτερη συχνότητα, όσοι κυνηγούν την «τελειότητα» είναι σαν να αγωνίζονται να φτάσουν σε μια γραμμή τερματισμού που απομακρύνεται με κάθε βήμα που κάνουν και που δεν θα περάσουν ποτέ. Το «τέλειο» προϊόν, το «τέλειο» σπίτι, η «τέλεια» καριέρα δεν υπάρχουν, γιατί ανά πάσα στιγμή μπορεί να εμφανιστεί κάτι καινούριο και καλύτερο. Γι’ αυτό η νοοτροπία του «αρκετά καλού» μας γλιτώνει από μια ζωή τελειομανίας όπου κυνηγάμε διαρκώς κάτι που δεν υπάρχει
Το ανοσοποιητικό σύστημα της ψυχής
Ορισμένες φορές αναβάλλουμε τις αποφάσεις μας γιατί φοβόμαστε. Φοβόμαστε τους κινδύνους που συνοδεύουν μια επιλογή, ιδιαίτερα αν δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Ανησυχούμε ότι δεν θα έχει την έκβαση που ελπίζαμε και ότι αυτό θα μας επηρεάσει αρνητικά για καιρό. Αλλά αυτό που δεν συνειδητοποιούμε είναι ότι συνήθως υπερεκτιμούμε πόσο άσχημα θα νιώσουμε εάν κάτι δεν έχει την επιθυμητή εξέλιξη. Στην πραγματικότητα, ανακάμπτουμε πολύ γρηγορότερα απ’ ό,τι νομίζουμε.
*Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο Αλλαγή διάθεσης στη στιγμή της Dr. Olivia Remes. Κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Διόπτρα και στο www.dioptra.gr. Διαβάστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου