Η γλώσσα του σώματος είναι ένα συχνά αγνοημένο αλλά βασικό στοιχείο της επικοινωνίας. Ο τρόπος που κινείται το σώμα μας όταν μιλάμε μπορεί να είναι εξίσου σημαντικός, αν όχι περισσότερο, από τα λόγια μας. Η μόνη φορά που η γλώσσα του σώματος δεν μετρά είναι στα γραπτά λόγια ενός μηνύματος, μιας ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ενός mail. Εκτός από αυτές τις περιπτώσεις, το σώμα μας είναι αυτό που είτε θα μας βοηθήσει είτε θα σας βλάψει στο να ακουστεί η άποψή μας.
Δεδομένης της σημασίας της στις αλληλεπιδράσεις με τους άλλους, αξίζει να κατακτήσουμε την τέχνη του να συγχρονίζουμε τα λόγια με το σώμα μας. Πράγματι, σκεφτείτε τις φορές που έχετε μείνει πολύ πίσω από αυτό το επίπεδο μαεστρίας. Ίσως είστε έξω για ψώνια και πέσετε πάνω σε έναν γνωστό σας, ο οποίος αρχίζει να σας διηγείται μια ιστορία που μοιάζει να τραβά ώρα. Θέλετε να δείχνετε ότι ενδιαφέρεστε, οπότε προσφέρετε περιστασιακά ένα «Ω» ή ένα «Κατάλαβα». Προς μεγάλη σας έκπληξη, όμως, αυτό το άτομο σταματά θυμωμένα και σας λέει: «Συγγνώμη αν σας κάνω να βαριέστε!».
Από πού προήλθε αυτό; Προσπαθούσατε τόσο σκληρά να δείχνετε ότι δίνετε προσοχή. Προφανώς, η γλώσσα του σώματός σας πρέπει να σας πρόδωσε.
Η ιδέα ότι τα λεκτικά και τα μη λεκτικά μηνύματα μπορούν να συγκρουστούν ήταν η έμπνευση για μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη της Lucylle Alexandro Armentano του Πανεπιστημίου Yale υπό την επίβλεψη της Margaret Clark. Στο πλαίσιο της μελέτης της για την επικοινωνία σε στενές, ιδιαίτερα λειτουργικές σχέσεις, η έρευνα της Armentano εξέτασε επίσης τα κανάλια επικοινωνίας σε ανθρώπους που συναντιούνται για πρώτη φορά και παρέχει οδηγίες για τη βελτίωση της γλώσσας του σώματος, ώστε οι σχέσεις μας, στενές και μη, να επωφεληθούν.
Τα δομικά στοιχεία της μη λεκτικής επικοινωνίας
Πριν φτάσουμε στις λεπτομέρειες της μελέτης του Yale, αξίζει να κάνουμε μια βαθιά βουτιά στο ρόλο της γλώσσας του σώματος στη μη λεκτική επικοινωνία γενικά. Η μη λεκτική συναισθηματική έκφραση περιλαμβάνει τα δομικά στοιχεία των εκφράσεων του προσώπου, των σωματικών χειρονομιών, των παραλεκτικών ενδείξεων (φωνητικός τόνος), των δακρύων και του αγγίγματος.
Ποιο δομικό στοιχείο μετέφερε τα αληθινά συναισθήματα πλήξης στον φίλο σας κατά τη διάρκεια του μονολόγου του; Ήταν ο τρόπος που κοιτούσατε αλλού ή ο τρόπος που μετατοπίζατε τα πόδια σας; Μήπως αθέλητα συνοφρυωθήκατε ή βγάλατε έναν εκνευρισμένο αναστεναγμό; Αν θα θέλατε να αποφύγετε αυτή την αμηχανία στο μέλλον, τι θα έπρεπε να είχατε κάνει διαφορετικά;
Όπως εντοπίζει η Armentano από προηγούμενες έρευνες, τα πιο σημαντικά μη λεκτικά στοιχεία είναι αυτά που δεν μπορούμε απαραίτητα να ελέγξουμε. Αυτές οι αναλαμπές αδιαφορίας που επιδεικνύει το σώμα και το πρόσωπό μας μπορεί να υπερτερούν ακόμη και των λέξεων που προφουμε. Οι άνθρωποι φαίνεται να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή όχι σε αυτά που λέμε, λοιπόν, αλλά σε αυτά που το πρόσωπο και το σώμα μας μεταφέρουν χωρίς τη συνειδητή μας επίγνωση.
Μεταφέροντας τη γλώσσα του σώματος στο εργαστήριο
Για να ελέγξει τον ρόλο της αναντιστοιχίας λεκτικού-μη λεκτικού λόγου στη συναισθηματική επικοινωνία, η Armentano συνεργάστηκε με τον συνάδελφό της Chance Adkins για να δημιουργήσουν πειραματικές συνθήκες που θα προσομοίαζαν τι συμβαίνει όταν κάποιος ζητά βοήθεια από κάποιον άλλο. Η ερευνητική ομάδα δημιούργησε βιντεοκασέτες με έναν συμφοιτητή να εκφράζει νευρικότητα με τα λόγια του, τις σωματικές χειρονομίες του ή και τα δύο. Οι σωματικές χειρονομίες περιλάμβαναν το να περνά τα χέρια του από τα μαλλιά του, να πιάνει το χέρι του και να εκφράζει με το πρόσωπο την ανησυχία του.
Το βασικό ερώτημα ήταν αν οι συμμετέχοντες, 82 προπτυχιακοί φοιτητές του Yale, θα πίστευαν τον φοιτητή και θα του παρείχαν τη βοήθεια που ζητούσε. Η μελέτη δεν ήταν εξ ολοκλήρου εικονική, καθώς ο φοιτητής εμφανίστηκε επίσης στο εργαστήριο με κάθε συμμετέχοντα με την πρόφαση ότι ετοιμαζόταν να εκφωνήσει μια ομιλία και ότι το βίντεο ήταν μια πρακτική άσκηση.
Εκτός από την αξιολόγηση διαφόρων χαρακτηριστικών του συνομηλίκου, συμπεριλαμβανομένου του αν θα ήθελαν να έχουν μελλοντικές αλληλεπιδράσεις μαζί του, οι συμμετέχοντες μπορούσαν να επιλέξουν αν θα τον βοηθούσαν ή όχι στην έρευνα που έπρεπε να κάνει για την ομιλία του. Τους δόθηκε ένας υπολογιστής στον οποίο μπορούσαν είτε να ελέγξουν το mail τους είτε να κάνουν έρευνα για τον φοιτητή, παρέχοντας στην ερευνητική ομάδα δεδομένα συμπεριφοράς σχετικά με την πραγματική συμπεριφορά βοήθειας.
Αυτό ήταν ένα καλά ελεγχόμενο πείραμα και, αν και διεξήχθη σε προπτυχιακούς φοιτητές, φαίνεται να αναπαράγει αυτό που θα μπορούσε να συμβεί στην πραγματική ζωή εκτός εργαστηρίου. Πόσες φορές σας έχει ζητήσει κάποιος βοήθεια; Τι συναισθηματικές ενδείξεις χρησιμοποιήσατε για να αποφασίσετε αν θα το κάνετε ή όχι; Πραγματοποιήσατε το τεστ μη λεκτικής-λεκτικής αντιστοίχισης για να δείτε αν θα τους πιστέψετε;
Επιστρέφοντας στα ευρήματα, αυτά τα μη λεκτικά στοιχεία νευρικότητας είχαν μεγαλύτερο αντίκτυπο στη συμπεριφορά βοήθειας από ό,τι τα λεκτικά. Προς έκπληξη των μελετητών, η συμπεριφορά βοήθειας ήταν υψηλότερη στη συνθήκη κατά την οποία οι λεκτικές εκφράσεις νευρικότητας ήταν χαμηλές αλλά οι μη λεκτικές ενδείξεις ήταν υψηλές. Ένα παρόμοιο μοτίβο προέκυψε όσον αφορά το ερώτημα αν οι συμμετέχοντες συμπαθούσαν τον συμφοιτητή. Όπως συμπέρανε η Armentano, «υπάρχει κάτι χαρακτηριστικό σε ένα άτομο που μοιράζεται τη νευρικότητα μη λεκτικά χωρίς συνοδευτική λεκτική δήλωση που τον κάνει πιο συμπαθή και άξιο/αναγκαίο για βοήθεια».
Πώς να αποτρέψουμε τη γλώσσα του σώματος από το να μας προδώσει
Η μελέτη του Yale υποδηλώνει, λοιπόν, ότι οι συναισθηματικές ενδείξεις του σώματός σας μπορούν να παρακάμψουν εντελώς τα λόγια σας. Είναι σημαντικό να έχετε κατά νου ότι η Armentano και ο συνεργάτης της εξέταζαν εκφράσεις ενός αρνητικού συναισθήματος για τη συγκεκριμένη μελέτη. Μπορεί να μην βρίσκεστε πάντα σε μια κατάσταση όπου αυτό είναι το συναίσθημα που θέλετε να μεταδώσετε, εκτός αν ζητάτε τη βοήθεια κάποιου (οπότε θα πρέπει να προσπαθήσετε να δείχνετε νευρικοί). Επιπλέον, τα άτομα σε αυτή τη μελέτη δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον. Με κάποιον που γνωρίζετε καλά, ή ακόμα και με εκείνον τον βαρετό φίλο σας, μπορεί να είναι πιο σημαντικό να εναρμονίσετε τα λόγια και τις πράξεις μεταξύ τους.
Η αποδόμηση των συστατικών της γλώσσας του σώματος σημαίνει ότι καταλαβαίνετε ποιες χειρονομίες συμβαδίζουν με ποια συναισθήματα. Κανονικά, όταν κάποιος σας μιλά, θέλετε να δείχνετε ότι ενδιαφέρεστε. Όχι μόνο χρειάζεται να διατηρείτε οπτική επαφή, αλλά θα χρειαστεί να κρατάτε το σώμα σας ακίνητο και να κοιτάτε προς το μέρος του άλλου ατόμου. Αν δεν προσπαθείτε να δείξετε ενδιαφέρον, ίσως είναι πιο ευγενικό να πείτε ότι πρέπει να είστε κάπου αλλού.
Και πάλι, το να αναγνωρίζετε ότι η γλώσσα του σώματός σας μπορεί – και θα σας προδώσει – σημαίνει ότι πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στο τι κάνει το σώμα σας κάθε στιγμή όταν αλληλεπιδράτε με τους άλλους. Αν δεν είστε σίγουροι πώς να το κάνετε αυτό μόνοι σας, δημιουργήστε τα δικά σας πειραματικά σενάρια, παρόμοια με αυτά που χρησιμοποίησαν οι Armentano και Adkins στη μελέτη τους, και δείτε πώς αντιδρά ένας στενός σας φίλος. Διαβάζει σωστά τα σήματά σας; Ποια από αυτά χρειάζονται βελτίωση; Μπορεί να χρειαστούν μόνο μερικές μικρές διορθώσεις για να θέσετε τη γλώσσα του σώματός σας υπό έλεγχο.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/fulfillment-any-age/202203/is-your-body-language-getting-you-in-trouble