Όπως τονίζει η Επιτροπή, ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις του έχουν δημιουργήσει σημαντικές οικονομικές αβεβαιότητες. Επίσης, ο πόλεμος αυτός έχει επιφέρει διαταραχές στις εμπορικές ροές και τις αλυσίδες εφοδιασμού και, στα αρχικά του στάδια, προκάλεσε εξαιρετικά μεγάλες και απροσδόκητες αυξήσεις των τιμών, ιδίως στο φυσικό αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια, αλλά και σε πολλές άλλες εισροές και πρώτες ύλες και πρωτογενή αγαθά.
Κατά την τελευταία σύνοδό του, που πραγματοποιήθηκε στις 21 και 22 Μαρτίου 2024, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε τη σημασία ενός ανθεκτικού και βιώσιμου γεωργικού τομέα για την επισιτιστική ασφάλεια και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, και κάλεσε την Επιτροπή να προωθήσει τις εργασίες για τη μείωση της οικονομικής πίεσης που υφίστανται οι γεωργοί με τον σχεδιασμό μέσων πρόσθετης στήριξης, όπως με την παράταση του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης.
Σε απάντηση σε έρευνα της Επιτροπής, της 27ης Μαρτίου 2024, σχετικά με τη λήξη τμημάτων του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης, τα κράτη μέλη υπογράμμισαν ότι, ως αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, εξακολουθούν να παρατηρούνται διαταραχές της αγοράς που επηρεάζουν ιδίως τον πρωτογενή γεωργικό τομέα, ο οποίος αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις και υφίσταται οικονομική πίεση.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με περιορισμένη παράταση, για τον πρωτογενή γεωργικό τομέα, του τμήματος του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης, που επί του παρόντος επιτρέπει στα κράτη μέλη έως τις 30 Ιουνίου 2024 να χορηγούν περιορισμένα ποσά ενισχύσεων. Αυτή η περιορισμένη παράταση θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να συνεχίσουν να παρέχουν περιορισμένα ποσά ενισχύσεων στους γεωργούς, όπου χρειάζεται, και να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων στήριξης έναντι της κρίσης.
Το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής που διαβιβάστηκε σήμερα στα κράτη μέλη δεν επηρεάζει τις υπόλοιπες διατάξεις του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης.
Τα κράτη μέλη έχουν τώρα τη δυνατότητα να σχολιάσουν το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή προτίθεται να εγκρίνει τις περιορισμένες τροποποιήσεις του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης το συντομότερο δυνατόν, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που θα λάβει από τα κράτη μέλη.
Ιστορικό
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022, έδωσε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022 και στις 28 Οκτωβρίου 2022.
Στις 9 Μαρτίου 2023, η Επιτροπή ενέκρινε το τρέχον προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για την προώθηση μέτρων στήριξης σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, σύμφωνα με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας.
Επί του παρόντος, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης, όπως τροποποιήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2023, προβλέπει τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων που μπορούν να χορηγούν τα κράτη μέλη:
Τμήμα 2.1: περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, υπό οποιαδήποτε μορφή, που χορηγούνται έως τις 30 Ιουνίου 2024, για επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση ή από τις επακόλουθες κυρώσεις και αντίμετρα έως το ποσό των 280.000 ευρώ και των 335.000 ευρώ στον τομέα της γεωργίας και στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας αντίστοιχα, και έως 2,25 εκατομμύρια ευρώ σε όλους τους άλλους τομείς·
Τμήμα 2.4: ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Οι ενισχύσεις, οι οποίες θα μπορούν να χορηγηθούν υπό οποιαδήποτε μορφή κατ’ αρχήν έως τον Ιούνιο του 2024, θα αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πλέον ενεργοβόρες, για το πρόσθετο κόστος λόγω των έκτακτων αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας·
Τμήμα 2.5: μέτρα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν προγράμματα για επενδύσεις σε όλες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του ανανεώσιμου υδρογόνου, του βιοαερίου και του βιομεθανίου, της αποθήκευσης και της θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, μεταξύ άλλων μέσω αντλιών θερμότητας, με απλουστευμένες διαδικασίες διαγωνισμών που μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα, ενώ παράλληλα θα περιλαμβάνονται επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Στο πλαίσιο των καθεστώτων αυτών μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025· στη συνέχεια, θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται οι συνήθεις κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων, συγκεκριμένα, των αντίστοιχων διατάξεων των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της ενέργειας και του περιβάλλοντος (CEEAG)·
Τμήμα 2.6: μέτρα για τη διευκόλυνση της απανθρακοποίησης των βιομηχανικών διεργασιών. Για την περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού, τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίξουν επενδύσεις με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ιδίως μέσω του εξηλεκτρισμού, της ενεργειακής απόδοσης και της μετάβασης στη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου που βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια και πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, με την επέκταση των δυνατοτήτων στήριξης για την απανθρακοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών κατά τη μετάβαση σε καύσιμα που παράγονται από υδρογόνο. Στο πλαίσιο των καθεστώτων αυτών μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025 στη συνέχεια, θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται οι συνήθεις κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων, συγκεκριμένα, των αντίστοιχων διατάξεων των CEEAG
Τμήμα 2.8: μέτρα για την περαιτέρω επιτάχυνση των επενδύσεων σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, με την παροχή της δυνατότητας επενδυτικής στήριξης για την κατασκευή εξοπλισμού στρατηγικής σημασίας, και συγκεκριμένα συσσωρευτών, ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών, αντλιών θερμότητας, ηλεκτρολυτικών κυψελών και εξοπλισμού για τη δέσμευση, χρήση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και για την παραγωγή βασικών κατασκευαστικών στοιχείων και για την παραγωγή και ανακύκλωση των σχετικών κρίσιμων πρώτων υλών. Στο πλαίσιο των μέτρων αυτών μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.