Οι πεποιθήσεις του σκοτεινού παιδιού μας είναι ικανές να μας προξενήσουν ένα σωρό προβλήματα, επειδή επηρεάζουν καθοριστικά την αντίληψή μας, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει έντονα τα συναισθήματά μας και το αντίστροφο.
Όταν ο Μίχαελ και η Σαμπίνε ταυτίζονται με το σκοτεινό παιδί μέσα τους και αρχίζουν να τσακώνονται, καθοδηγούνται πρωτίστως από τα συναισθήματά τους. Αυτά τα συναισθήματα πυροδοτούνται ακαριαία και αλληλεπιδρούν με τις πεποιθήσεις τους, οι οποίες επηρεάζουν την αντίληψή τους, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουν την πραγματικότητα.
Όταν, λοιπόν, η Σαμπίνε ξεχνάει να αγοράσει το σαλάμι του Μίχαελ, το σκοτεινό παιδί μέσα του – που λειτουργεί με βάση τις πεποιθήσεις «Ποτέ δεν παίρνω αυτό που θέλω» και «Δεν είμαι σημαντικός» – ερμηνεύει την κατάσταση ως εξής: « Η Σαμπίνε δεν με αγαπάει αρκετά και δεν παίρνει τις επιθυμίες μου στα σοβαρά».
Έτσι αντιλαμβάνεται ο Μίχαελ το συμβάν, με αποτέλεσμα να νιώσει αμέσως θιγμένος· αυτή η αίσθηση ξυπνάει μέσα του την οργή, και ο καβγάς είναι πλέον αναπόφευκτος. Ωστόσο, ο Μίχαελ δεν συνειδητοποιεί αυτή την αλληλουχία πεποίθησης – ερμηνείας της πραγματικότητας – συναισθήματος – συμπεριφοράς.
Το συνειδητό του αντιλαμβάνεται μόνο την οργή, χωρίς να μπορεί να κοιτάξει λίγο βαθύτερα, για να δει τι ακριβώς την πυροδότησε. Ο Μίχαελ δεν έχει ιδέα για τις πεποιθήσεις του κι επίσης δεν συνειδητοποιεί ότι η οργή του γεννήθηκε επειδή ένιωσε θιγμένος. Κι εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα: Οι καταστάσεις και η συνύπαρξή μας με τους άλλους μπορούν να ξυπνήσουν μέσα μας στη στιγμή συναισθήματα που μας «κουρσεύουν» και καθοδηγούν τις σκέψεις και τις πράξεις μας: οργή, λύπη, μοναξιά, φόβο, ζήλια, αλλά και χαρά, ευτυχία ή αγάπη.
Ακόμα και η απουσία συναισθημάτων, το αίσθημα του εσωτερικού κενού που νιώθουμε σε συγκεκριμένες καταστάσεις, μπορεί να απορρέει από τον ίδιο μηχανισμό. Και ιδίως τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο φόβος, η θλίψη ή η ζήλια έχουν την ικανότητα να επιβαρύνουν σημαντικά τόσο εμάς τους ίδιους όσο και τις σχέσεις μας.
Ίσως τώρα να αντιτάξεις ότι υπάρχει και δικαιολογημένη οργή ή δικαιολογημένη θλίψη, που δεν οφείλεται στα τραύματα του σκοτεινού παιδιού, αλλά σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως, λόγου χάριν, η θλίψη που γεννά μέσα μας ο θάνατος ενός αγαπημένου μας προσώπου, ή ο θυμός που νιώθουμε μπροστά στην αδικία. Και θα έχεις απόλυτο δίκιο.
Δεν σχετίζονται όλα τα συναισθήματά μας με το σκοτεινό ή το φωτεινό παιδί. Αλλά όσα δεν ανάγονται στο εσωτερικό παιδί συνήθως δεν προκαλούν ιδιαίτερα προβλήματα στη ζωή μας. Ναι, όταν πεθαίνει ένας φίλος μας, αισθανόμαστε λύπη. Αλλά δεν αρχίζουμε να τσακωνόμαστε με τους γύρω μας και δεν μας εκπλήσσει εκ των υστέρων η ίδια μας η συμπεριφορά. Το ίδιο ισχύει και για τα θετικά συναισθήματα. Χαιρόμαστε και είμαστε ευτυχισμένοι· αλλά η χαρά και η ευτυχία συνήθως δεν γεννούν προβλήματα.
Όμως συναισθήματα σαν κι αυτά του Μίχαελ και της Σαμπίνε, τα οποία ανάγονται στο σκοτεινό παιδί μας και καθοδηγούν τη συμπεριφορά μας χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, προκαλούν προβλήματα σ’ εμάς και στις σχέσεις μας. Κι αν θέλουμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα, θα πρέπει να παρέμβουμε ακριβώς εκεί – στο σκοτεινό παιδί μας.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Stefanie Stahl «Το Παιδί Που Κρύβουμε Μέσα Μας» από τις εκδόσεις Διόπτρα