Αυτό είναι κάτι που πλέον πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους όσοι θέλουν να εµπλακούν στη διαδικασία µεταβίβασης δικαιωµάτων -είτε για αγορά, είτε για πώληση, ενώ θα πρέπει να λαµβάνονται πάντα υπόψη και δύο κρίσιµες συνιστώσες για να δουν αν τους συµφέρει κάποια αγορά:
Πρώτον, να γνωρίζουν την µέση αξία δικαιωµάτων ανά αγρονοµική περιφέρεια, λόγω της σύγκλισης.
∆εύτερον, ότι η επένδυση αυτή σε δικαιώµατα φαίνεται πως έχει ηµεροµηνία λήξης και αυτή θα είναι το τέλος της προγραµµατικής περιόδου.
Τρίτον, ότι από τα δικαιώµατα έχουν να αξιώνουν µόνο πληρωµή της βασικής ενίσχυσης και κανένα άλλο καθεστώς πληρωµής δεν εξαρτάται από αυτά.
Αναλυτικότερα:
Περί µέσης αξίας δικαιωµάτων και σύγκλισης
Η µέση αξία δικαιωµάτων διαµορφώνεται µετά τις αιτήσεις του 2023 ως εξής: Αροτραίες καλλιέργειες 23 ευρώ το στρέµµα, µόνιµες-δέντρα 28,2 ευρώ το στρέµµα και βοσκοτόπια 16 ευρώ το στρέµµα. Η σύγκλιση φέτος φτάνει στο 50%, δηλαδή ένα βήµα παραπάνω από το 25% του 2023. Αυτό πρακτικά σηµαίνει ότι όλες οι αξίες δικαιωµάτων θα πρέπει να έχουν «κλείσει» την απόσταση από τον µέσο όρο κατά 50%, σε σχέση µε την αρχική τιµή που είχαν πριν τη σύγκλιση του 2023. Άρα δηλαδή ένα δικαίωµα στις αροτραίες µε αξία 30 ευρώ το στρέµµα στις αροτραίες, θα υποστεί φέτος µείωση της αξίας και έως το 2026 θα είναι ίσο µε τη µέση τιµή. Για παράδειγµα, πριν τη σύγκλιση του 2023 ένας αγρότης δήλωνε δικαιώµατα µέσης αξίας 30 ευρώ το στρέµµα σε αροτραίες καλλιέργειες. Ο µέσος όρος στις αροτραίες τελικώς διαµορφώθηκε στα 23 ευρώ το στρέµµα. Ως εκ τούτου, από τη σύγκλιση του 2023, η µέση αξία διαµορφώθηκε στα 28,2 ευρώ το στρέµµα και φέτος θα πέσει στα 26,5 ευρώ το στρέµµα. Φαίνεται λοιπόν πως η διαφορά των 7 ευρώ που υπήρξε έπεσε στο ήµισυ και πλέον είναι 3,5 ευρώ το στρέµµα. Υπενθυµίζεται πως από το 2026 όλοι παραγωγοί θα πληρώνονται το ίδιο στρεµµατικό ποσό.
Η ίδια διαδικασία συµβαίνει σε παραγωγούς που έχουν χαµηλότερης αξίας δικαιώµατα από τον µέσο όρο, αλλά αντιθέτως, η µέση αξία τους θα ανέβει. Σηµειώνεται πως πλέον συχνά γίνονται και συµφωνίες αγοράς µε αντίτιµο την ετήσια αξία τους (απόσβεση από το πρώτο έτος αγοράς), καθώς βρισκόµαστε εν µέσω διαδικασίας σύγκλισης.
Πότε συµφέρει η αγορά δικαιωµάτων
Ας πάρουµε υπόψη έναν βαµβακοπαραγωγό µε 100 στρέµµατα γης. Γι’ αυτά τα 100 στρέµµατα έχει δικαιώµατα µόλις για τα 50 (5 δικαιώµατα). Βρίσκει να αγοράσει ακόµα 5 δικαιώµατα για να καλύψει τα υπόλοιπα στρέµµατα µε τιµή 400 ευρώ το δικαίωµα. Σύνολο 2.000 ευρώ. Τα δικαιώµατα αυτά έχουν µοναδιαία αξία 400 ευρώ.
Αν η µεταβίβαση γίνεται χωρίς γη, φτάνουν στα χέρια του µειωµένα κατά 25% (παρακράτηση), δηλαδή αγοράζει 4 αντί για 5 δικαιώµατα. Για το 2024 πριν τη σύγκλιση, από αυτά τα δικαιώµατα υπολογίζονται επιδοτήσεις, 400 επί 4, συνολικά 1.600 ευρώ. Μετά τη σύγκλιση η «ψαλίδα» της διαφοράς από τη µέση αξία στις αροτραίες καλλιέργειες που είναι 23 ευρώ πρέπει να συνεχίσει να κλείνει. Άρα τελικώς µετά τη σύγκλιση 50% θα πληρωθεί περί τα 31,5 ευρώ το στρέµµα και θα καταλήξουν στην τσέπη του 1.260 ευρώ. Υπάρχει λοιπόν µία διαφορά 740 ευρώ σε σχέση µε την αρχική του επένδυση. Αυτή τη διαφορά θα την καλύψει από το 2025. Σηµειώνεται πως το 2025 τα δικαιώµατα που αγόρασε σήµερα µε 400 ευρώ το ένα (1 δικαίωµα καλύπτει 10 στρέµµατα), θα έχουν αξία 251 ευρώ. Θα λάβει από αυτά 1.004 ευρώ.
Ο καθένας µπορεί να κάνει βάσει των παραπάνω τους δικούς του υπολογισµούς, λαµβάνοντας πάντα υπόψη τη µέση αξία δικαιωµάτων ανά αγρονοµική περιφέρεια και τα βήµατα της σύγκλισης: ∆ηλαδή 50% φέτος, 75% το 2025 και 100% το 2026.
Γιατί τα δικαιώµατα έχουν ηµεροµηνία λήξης
Η Ελλάδα είναι µία από τις µόλις έξι χώρες που συνεχίζουν το καθεστώς πληρωµής της ενιαίας ενίσχυσης µε την ενεργοποίηση σχετικών δικαιωµάτων. ∆ηλαδή ενός τίτλου, ο οποίος πρέπει να συνοδεύει και τα επιλέξιµα στρέµµατα ώστε να λαµβάνει κάποιος το τσεκ ετησίως. Από το 2026 και µε τη σύγκλιση στο 100%, παύει πλέον το καθεστώς αυτό να εξυπηρετεί, το σκοπό για τον οποίο δηµιουργήθηκε, δηλαδή την οµαλή µετάβαση από τις επιδοτήσεις στην ποσότητα παραγωγής, στις εκτατικές επιδοτήσεις. Ως εκ τούτου, αναµένεται από την ερχόµενη προγραµµατική περίοδο που θα ξεκινήσει µετά το 2027, οι τίτλοι αυτοί να καταργηθούν. Αν συνεχίσει να ισχύει το καθεστώς της βασικής ενίσχυσης, καθώς και γι’ αυτό έχουν υπάρξει αµφιβολίες ως προς τη βιώσιµότητά του, τότε θα αφορά µόνο τις εκτάσεις. ∆ηλαδή δεν θα απαιτούνται δικαιώµατα για τη λήψη του τσεκ. Τα πάντα αναµένεται πάντως να καθοριστούν στο µέλλον, και προς το παρόν δεν είναι τίποτα σίγουρο. Ωστόσο όσοι εµπλέκονται στις µεταβιβάσεις δικαιωµάτων θα πρέπει να είναι σε θέση να αξιολογήσουν και την παραπάνω «φηµολογία».
Τα µαθηµατικά των άµεσων ενισχύσεων
Στην τρέχουσα ΚΑΠ ισχύουν τα εξής:
- Η βασική ενίσχυση από 1,09 δισ. ευρώ το έτος πλέον έχει µειωθεί στα 829.567.104, δηλαδή είναι κάτα 23% µικρότερη. Αυτή είναι και η µόνη επιδότηση που συνδέεται µε τα δικαιώµατα.
- Το πρασίνισµα από 550 εκατ. ευρώ ετησίως, έχει µειωθεί στα 425 εκατ. ευρώ ετησίως, παρέχεται µέσω των eco-schemes και έχει απεµπλακεί εντελώς από τα δικαιώµατα.
- Η επιδότηση νεαρών αγροτών έχει µειωθεί από τα 36 εκατ. ευρώ, στα 28 εκατ. ευρώ και επίσης έχει απεµπλακεί από τα δικαιώµατα που ενίσχυσης που δηλώνει ο παραγωγός ετησίως.
- Η αναδιανεµητική ενίσχυση είναι ένα καθεστώς που ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά πέρσι µε προϋπολογισµό στα 170 εκατ. ευρώ. ∆εν έχει καµία σχέση µε τα δικαιώµατα.
- Η συνδεδεµένη ενίσχυση, έχει προϋπολογισµό 245.270.569 ευρώ.
Το τσεκ παραµένει η πιο αξιόπιστη πηγή εσόδων
Προφανώς τα δικαιώµατα δεν είναι «για πέταµα» και τουλάχιστον γνωρίζουν πάνω-κάτω οι δικαιούχοι τι ποσό θα λάβουν και ας είναι και λιγότερο. Με τα eco-scheme δεν ισχύει αυτό, κάτι που επιβεβαιώθηκε µε πολύ «κρότο» στις πληρωµές του Μαΐου. Άλλωστε η βασική ενίσχυση χρησιµοποιείται για την ενεργοποίηση της Κάρτας του Αγρότη και συνεχίζει να είναι από τις πιο σηµαντικές σταθερές στον προγραµµατισµό οικονοµικών ροών στις αγροτικές εκµεταλλεύσεις.
Μεταβιβάσεις χωρίς γη με παρακράτηση στον αριθμό όχι στην αξία
Ο τρόπος µεταβίβασης δικαιωµάτων χωρίς γη έχει αλλάξει από την περασμένη ΚΑΠ, καθώς στα χέρια του αγοραστή φτάνουν λιγότερα κατά 25%, αλλά διατηρώντας τη µέση αξία τους.Για παράδειγµα ένας παραγωγός αγοράζει 6 δικαιώµατα για 60 στρέµµατα γης αξίας 40 ευρώ το στρέµµα. Με το παλαιό σύστηµα έφταναν στα χέρια του 6 δικαιώµατα αξίας 30 ευρώ το στρέµµα. Με το νέο θα έχει πλέον στην κατοχή του δικαιώµατα που καλύπτουν 45 στρέµµατα, αλλά µε αξία 40 ευρώ το στρέµµα. Για τα υπόλοιπα 15 που
δεν µπορεί να τα «ντύσει» θα µπορεί να κάνει αίτηση από το Εθνικό Απόθεµα εφόσον είναι νεαρός αγρότης που έχει εγκατασταθεί την τελευταία 5ετία στη γεωργία. Από την εφαρµογή του κανόνα εξαιρούνται οι συγγενείς πρώτου βαθµού και οι σύζυγοι. Επίσης, η παρακράτηση δεν εφαρµόζεται σε περίπτωση µεταβίβασης δικαιωµάτων λόγω κληρονοµιάς. Τα αποκτούµενα από το απόθεµα δικαιώµατα δεν µπορούν να επαναµεταβιβαστούν (πώληση ή ενοικίαση) µια πενταετία από την έναρξη απόκτησης.
Όλόκληρο το ρεπορτάζ στην Agrenda που κυκλοφορεί
