Από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο ανάρτηση δακοπαγίδων που έχει και ειδικό πριμ
Η καταπολέµηση του δάκου της ελιάς σήµερα αντιµετωπίζει δυσκολίες, λόγω κυρίως της απόσυρσης άδειας χρήσης των περισσότερων δραστικών ουσιών, αλλά και της ανθεκτικότητας του δακοπληθυσµού σε πυρεθρινοειδή και οργανοφωσφορικά εντοµοκτόνα. Είναι ήδη γνωστό ότι η µέθοδος της µαζικής παγίδευσης (ΜΠ) ή προσέλκυσης µπορεί να αποτελέσει µια εναλλακτική λύση.
Η µέθοδος αυτή βασίζεται στην παγίδευση των ακµαίων θηλυκών/αρσενικών, συνήθως µε την χρήση τροφικού ή/και φεροµονικού προσελκυστικού σε κλειστή παγίδα (τύπου McPhail) κατάλληλης γεωµετρίας και χρώµατος, που παγιδεύει τα έντοµα και τα αποµονώνει ή/και τα εξουδετερώνει ή ανοικτού τύπου η οποία προσελκύει τα έντοµα µε κατάλληλο προσελκυστικό και τα θανατώνει µε την επαφή στην εξωτερική επιφάνεια της παγίδας που είναι εµποτισµένη µε εντοµοκτόνο (π.χ. Ecotrap).
Ενίσχυση από Οικολογικά Σχήµατα
Η παραπάνω µέθοδος έγινε ευρέως γνωστή στους ελαιοπαραγωγούς, µέσω των οικολογικών σχηµάτων (eco-schemes) τα οποία για την περίοδο 2023-2027 επιδοτούν τη χρήση δακοπαγίδων σε όλους τους παραγωγούς. Η ενίσχυση είναι ίση µε 35 ευρώ το στρέµµα σύµφωνα µε το στρατηγικό πλαίσιο της ΚΑΠ, ωστόσο τελικά πληρώθηκε µε 26 ευρώ ανά στρέµµα το 2023. Η παραπάνω ενίσχυση έχει κωδική ονοµασία «∆ράση 31.6-ΙΓ Εφαρµογή των εθελοντικών οδηγιών ολοκληρωµένης φυτοπροστασίας» και συνδυάζεται µε τις περισσότερες δράσεις των eco-schemes.
Στο πλαίσιο της δράσης, οι γεωργοί δεσµεύονται:
α) Να εφαρµόζουν τη µέθοδο της µαζικής παγίδευσης (mass trapping) του δάκου της ελιάς (Βactocera Oleae) σε αγροτεµάχια µε ελιές. Ο αριθµός παγίδων µαζικής σύλληψης ανά µονάδα επιφανείας (εκτάριο, Ηa) που εφαρµόζεται για το σύνολο των δηλούµενων εκτάσεων που χρησιµοποιούν το ίδιο σκεύασµα, δεν µπορεί να είναι µικρότερος από τον ελάχιστο αριθµό παγίδων ανά µονάδα επιφανείας (εκτάριο, Ηa) που προβλέπεται στην Άδεια ∆ιάθεσης του σκευάσµατος στην Αγορά (ΑΑ∆Α).
β) Να κάνουν αποκλειστική χρήση εγκεκριµένων για την αντιµετώπιση των παραπάνω εντοµολογικών εχθρών σκευασµάτων φυτοπροστασίας µαζικής παγίδευσης, τα οποία βρίσκονται αναρτηµένα στην ιστοσελίδα του ΥπΑΑΤ.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις κατά τις οποίες το επίπεδο του πληθυσµού του εχθρού – στόχου είναι τέτοιο ώστε η πραγµατική ή η προβλεπόµενη ζηµιά στην ηρτηµένη παραγωγή είναι πάνω από το κατώφλι επέµβασης, σύµφωνα µε τεκµηριωµένη έκθεση του τεχνικού συµβούλου στο ΣΠ∆ της δράσης, επιτρέπεται η εφαρµογή στα αγροτεµάχια της δράσης φυτοπροστατευτικών σκευασµάτων που είναι συµβατά µε τη βιολογική γεωργία (Καν. (ΕΕ) 2018/848), συµπεριλαµβανοµένων των ωφέλιµων µακρο-οργανισµών, για την αντιµετώπιση του εντοµολογικού εχθρού – στόχου.
Ο γεωργός δεν επιτρέπεται να χρησιµοποιήσει χηµικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα για την αντιµετώπιση των εχθρών – στόχων στα αγροτεµάχια της δράσης, πέραν των εντοµοκτόνων περιορισµένης κλίµακας που τυχόν περιέχονται της παγίδες µαζικής σύλληψης και των εντοµοκτόνων που χρησιµοποιούνται κατά την εφαρµογή των δολωµατικών ψεκασµών του εθνικού προγράµµατος δακοκτονίας στην καλλιέργεια της ελιάς, εφόσον προηγουµένως δεν έχει αποδεδειγµένα εφαρµόσει φυτοπροστατευτικά σκευάσµατα που είναι συµβατά µε τη βιολογική γεωργία (Καν. (ΕΕ) 2018/848).
γ) Να διατηρούν ηρτηµένες στα δέντρα, της παγίδες µαζικής σύλληψης (mass trapping) καθώς και της παγίδες παρακολούθησης (monitoring).
δ) Να καταρτίζουν Σχέδιο Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης (ΣΠ∆).
Ολοκληρωμένα καλλιεργητικά μέτρα για την αντιμετώπιση δάκου
Στις οδηγίες Ολοκληρωµένης Φυτοπροστασίας στην Καλλιέργεια της Ελιάς, περιγράφονται οι βέλτιστες µέθοδοι καταπολέµησης του δάκου. Όπως αναφέρεται ο δάκος στη χώρα µας έχει 3-7 γενεές το χρόνο. Το άριστο εύρος θερµοκρασιών ωοτοκίας είναι 20-280 C ενώ σταµατάει για θερµοκρασίες µικρότερες των 15 ή µεγαλύτερες των 330C.
∆ειγµατοληψίες
Η εξέταση του καρπού πρέπει να γίνεται µε τη βοήθεια µεγεθυντικού φακού για την εκτίµηση της ενεργού προσβολής (αυγά, ζωντανές προνύµφες 1ου, 2ου και 3ου σταδίου, νύµφες και έξοδοι), καθώς και της νεκρής προσβολής (µη εκκολαφθέντα αυγά, άγονα νύγµατα, αποφελλοµένες στοές και νεκρές 1ου , 2 ου και 3ου σταδίου). Το άθροισµα αυτών είναι η συνολική προσβολή. Αντιµετώπιση Καλλιεργητικά µέτρα
■ ∆εν πρέπει να µένουν, κατά το δυνατόν, ασυγκόµιστοι καρποί.
■ Να επιδιώκεται κατά το δυνατόν πρώιµη συγκοµιδή.
■ Απαιτείται αυξηµένη προσοχή σε αρδευόµενους ελαιώνες όπου αυξάνεται ο πληθυσµός του δάκου, µέχρι 7 φορές περισσότερος από ότι στους ξηρικούς ελαιώνες, ιδιαίτερα όταν αποτελούν µικρές νησίδες εντός µεγάλης εκτάσεως µη-αρδευοµένων ελαιώνων.
■ Σε µεγάλης έκτασης ελαιώνες ή σε ευρύτερες περιοχές είναι σηµαντική η επισήµανση εστιών πρώιµων προσβολών από το έντοµο.
Μαζική παγίδευση
Με τη µέθοδο της µαζικής παγίδευσης επιδιώκεται η σύλληψη όσο το δυνατόν µεγαλύτερου αριθµού ενήλικων εντόµων, ώστε να µειωθεί ο πληθυσµός του εχθρού σε επίπεδα που δεν προκαλούν οικονοµική ζηµιά στην καλλιέργεια.
Ο συνδυασµός στην ίδια παγίδα ελκυστικών τροφής, φύλου και χρώµατος είναι καταλληλότερος όταν πρόκειται να χρησιµοποιηθούν σε προγράµµατα µαζικής παγίδευσης. Σε περιοχές στις οποίες υπάρχουν υψηλοί πληθυσµοί δάκου, η µαζική παγίδευση, δεν βρέθηκε µέχρι σήµερα να αποτελεί αυτοδύναµη µέθοδο αντιµετώπισης του εντόµου ακόµα και όταν εφαρµόζεται και σε µεγάλες εκτάσεις.
Σε περιπτώσεις µικρής αποτελεσµατικότητας της µεθόδου, απαιτούνται συµπληρωµατικά µέτρα για επαρκή προστασία της παραγωγής, όπως αύξηση της πυκνότητας των παγίδων ή δολωµατικοί ψεκασµοί κυρίως σε εστιακές περιοχές µε υψηλή πυκνότητα πληθυσµού του δάκου. Συνεχής εφαρµογή µαζικής καταπολέµησης σε έναν αποµονωµένο ελαιώνα, επί σειρά ετών µειώνει τον πληθυσµό του δάκου και αυξάνει τον πληθυσµό των ωφελίµων εντόµων.
Ωφέλιµα έντοµα
Παρόλο που τα ωφέλιµα έντοµα δεν µειώνουν τους πληθυσµούς του δάκου κάτω από τα επίπεδα της οικονοµικής ζηµιάς εντούτοις συµβάλλουν σηµαντικά στην µείωση τους.
Η παρουσία και η δράση ορισµένων από τους ωφέλιµους οργανισµούς κατά του δάκου µπορεί να επηρεασθεί, έµµεσα, µε την ενθάρρυνση και διατήρηση εντός του ελαιώνα της βλάστησης και χλωρίδας που συντηρεί τους πληθυσµούς τους (π.χ. Inula sp.).
Υψηλότερος ο κίνδυνος φέτος
Αν και η φετινή χρονιά της όποιας η παραγωγή, εφόσον δεν υποστεί κάποια σοβαρή ζηµία από ασυνήθιστες ακραίες καιρικές συνθήκες, αναµένεται κάπως καλύτερη από την περσινή , φαίνεται να διατρέχει υψηλότερους κινδύνους για δακοπροσβολές. Και αυτό γιατί, οι υψηλότερες θερµοκρασίες που εξώθησαν σε πρόωρη άνθηση τα δέντρα, σίγουρα θα συντελέσουν και σε πρωιµότερη εµφάνιση ακµαίων δάκου της προηγούµενης περιόδου που διαχείµασαν σχετικά αλώβητα λόγω του ηπίου χειµώνα που προηγήθηκε.
Για το δάκο – πρόκειται για ολοµετάβολο έντοµο -όσο υπάρχει ενεργός καρπός πάνω στα δένδρα συνυπάρχουν όλα τα στάδια και οι µορφές του στον ελαιώνα. Πολλαπλασιάζεται γεωµετρικά, γεννώντας από 200-300 αυγά και µπορεί µέχρι τα µέσα της περιόδου να δηµιουργήσει δισεκατοµµύρια απογόνους και να καταστεί πλέον πανίσχυρος και ανεξέλεγκτος. Για την αντιµετώπιση του, εφαρµόζονται δολωµατικοί ψεκασµοί, των οποίων η αποτελεσµατικότητα εξαρτάται από την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων της παγιδοθεσίας από τους αρµόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες. Ειδικότερα φέτος, η Λήµνος υλοποιεί για πρώτη φορά πρόγραµµα δακοκτονίας µετά από αίτηµα των αγροτών, δείχνοντας τη σοβαρότητα του προβλήµατος στην περιοχή.
Αναλυτικά ολόκληρο το αφιέρωμα της Agrenda για την δακοκτονία διαθέσιμο εδώ.