Τι αναφέρει μία ενδοκρινολόγος με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας (εορτάζεται στις 15 Ιουνίου)
Η εγκυμοσύνη είναι μίας περίοδος της ζωής που επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην φυσιολογία του οργανισμού. Γι’ αυτό τον λόγο είναι σημαντικό να υποβάλλεται η γυναίκα σε ορισμένες βασικές εξετάσεις, που συμπεριλαμβάνουν και ορισμένες ενδοκρινολογικές.
Στις εξετάσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται όσες αξιολογούν τη λειτουργία του θυρεοειδούς, τον μεταβολισμό της γλυκόζης (σάκχαρο αίματος) και τις συγκεντρώσεις ασβεστίου και βιταμίνης D.
Στη διάρκεια της κύησης παρατηρείται μία σειρά φυσιολογικών μεταβολών που επηρεάζουν τους δείκτες της θυρεοειδικής λειτουργίας, αναφέρει η κυρία Σταυρούλα Πάσχου, επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι μεταβολές αυτές είναι:
- Αύξηση των συγκεντρώσεων ορισμένων ορμονών (της χοριακής γοναδοτροπίνης και των οιστρογόνων)
- Ανάπτυξη του πλακούντα
- Αύξηση του όγκου πλάσματος (σ.σ. το πλάσμα είναι το υγρό του αίματος)
- Αύξηση της νεφρικής κάθαρσης
Οι μεταβολές αυτές, σε συνδυασμό με την κάλυψη των αναγκών του εμβρύου, οδηγούν σε αύξηση κατά περίπου 50% της φυσιολογικής παραγωγής θυροξίνης από τον θυρεοειδή αδένα. Η θυροξίνη είναι η κυριότερη ορμόνη που παράγει ο αδένας.
Η αύξηση της θυροξίνης έχει ως αποτέλεσμα την συχνή εμφάνιση διαταραχών του θυρεοειδούς για πρώτη φορά στην κύηση ή την απορρύθμιση γνωστού υποθυρεοειδισμού. Για αυτό τον λόγο πρέπει να γίνεται έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας των εγκύων.
Πρέπει να γίνεται κατ’ αρχάς μέτρηση της TSH. Αυτή είναι μία ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση του εγκεφάλου. Ρυθμίζει την έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή αδένα.
Στην εγκυμοσύνη, επιθυμητές τιμές της TSH είναι κάτω από 2,5 μIU/ml (ή 3 μIU/ml, αναλόγως με το τρίμηνο). Αν ανευρεθούν υψηλότερες τιμές, συνήθως είναι απαραίτητη η θεραπεία με εξωγενή χορήγηση θυροξίνης.
Ο έλεγχος του σακχάρου
Κατά την αρχική επίσκεψη της εγκύου πρέπει να πραγματοποιείται μέτρηση γλυκόζης νηστείας και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1C).
Η γλυκόζη νηστείας είναι τα επίπεδα σακχάρου όταν κάποιος έχει μείνει νηστικός όλο το βράδυ. Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη δείχνει τη διακύμανση του σακχάρου κατά τους τελευταίους 2-3 μήνες.
Αν η γλυκόζη νηστείας στην εγκυμοσύνη είναι:
- Πάνω από 126 mg/dl: Θεωρείται ότι προϋπήρχε σακχαρώδης διαβήτης.
- Μεταξύ 92 και 125 mg/dl: Διαγιγνώσκεται σακχαρώδης διαβήτης κύησης.
- Κάτω από 92 mg/dl: Προγραμματίζεται διενέργεια δοκιμασίας φόρτισης (καμπύλη σακχάρου) μεταξύ 26ης και 28ης εβδομάδος της κύησης. Η εξέταση γίνεται με λήψη 75 gr γλυκόζης από το στόμα. Πριν από αυτήν, καθώς και 60 λεπτά και 120 λεπτά μετά από αυτήν, γίνεται αιμοληψία για να μετρηθεί η γλυκόζη (σάκχαρο). Η έγκυος θα έχει σακχαρώδη διαβήτη, αν έστω και μία από αυτές τις μετρήσεις βγει ίση ή μεγαλύτερη από τις εξής τιμές: πριν τη λήψη γλυκόζης 92 mg/dl, στα 60 λεπτά 180 mg/dl ή/και στα 120 λεπτά 153 mg/dl.
Ο έλεγχος του ασβεστίου και της βιταμίνης D
Στην εγκυμοσύνη πρέπει να ελέγχονται και οι συγκεντρώσεις ασβεστίου και βιταμίνης D. Οι ιδανικές τιμές της βιταμίνης D (25ΟΗD) στις εγκύους είναι πάνω από 30 ng/ml.
Η βιταμίνη D παράγεται στο δέρμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Επομένως η έκθεση στον ήλιο έχει εξέχουσα σημασία. Από πλευράς διατροφής, σημαντικές πηγές της αποτελούν τα λιπαρά ψάρια, όπως σολομός και σαρδέλα, και το αυγό. Συνήθως, όμως, τα ανωτέρω δεν επαρκούν και απαιτείται υποκατάσταση με συμπληρώματα.
Αντίστοιχα, αν διαγνωστεί διαβήτης κύησης συνιστώνται μικρά και συχνά γεύματα. Η συνολική πρόσληψη θερμίδων πρέπει να προέρχεται:
- Κατά 35-45% από υδατάνθρακες (με αποφυγή των ευαπορρόφητων, δηλαδή των επεξεργασμένων)
- 20-25% από πρωτεΐνες
- 30-40% από λίπη
Στις παχύσαρκες εγκύους προτείνεται μέτριος περιορισμός θερμίδων, αλλά όχι κάτω από 1.800 θερμίδες την ημέρα. Εφόσον δεν υπάρχει μαιευτική αντένδειξη, η ήπια σωματική άσκηση (λ.χ. περπάτημα για 10 λεπτά μετά τα κύρια γεύματα) συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση.
Όταν δεν επιτυγχάνεται γλυκαιμική ρύθμιση ή εμφανίζονται σημεία μακροσωμίας στο υπερηχογράφημα του εμβρύου, μπορεί να απαιτηθεί ινσουλινοθεραπεία.
Φωτογραφία: iStock