Όταν ήμουν μικρή, και πριν ακόμα μάθω να διαβάζω, δεν μπορούσα να κοιμηθώ αν δεν μου αφηγούνταν κάποιος μια ιστορία. Από τη πρώτη στιγμή που έμαθα, δεν έπαψα να διαβάζω κάτι, το οτιδήποτε. Το διάβασμα είναι για εμένα όπως η μουσική. Πανταχού παρόν. Απολαμβάνω να ανακαλύπτω κόσμους άγνωστους, και με περιέργεια επιχειρώ να τους κατακτήσω. Μου αρέσει να μαθαίνω για γεγονότα του παρελθόντος και πως μας έχουν οδηγήσει στο σήμερα, να μορφώνομαι για ζητήματα που μπορεί να μην έχω η ίδια βιώσει, αλλά να αισθάνομαι την ανάγκη να καταλάβω, για να βρεθώ δίπλα στον συνάνθρωπο μου, χωρίς κριτική και με ανοιχτότητα. Μου αρέσουν οι βιογραφίες, τα μυθιστορήματα, ο μαγικός ρεαλισμός, τα παραμύθια, τα εγχειρίδια αυτοβελτίωσης, η ποίηση, δεν υπάρχει κατηγορία στο βιβλιοπωλείο που δεν θα σταθώ απέναντι της. Είμαι ένας βιβλιοφάγος, κατασπαράζω ότι με ελκύσει χωρίς ενοχή.
Υπάρχει όμως ένα είδος βιβλίου που μου αρέσει ιδιαίτερα, και αυτό είναι το βιβλίο που περιέχει όλα τα παραπάνω. Το βιβλίο που δεν υποκύπτει σε μια κατηγορία. Το βιβλίο που δεν θα τσαλακωθεί για να χωρέσει στο ράφι κανενός, αλλά θα σταθεί περήφανο ανάμεσα σε όλα τα άλλα, και εγώ θα το αντικρίσω αμέσως καθώς το σώμα μου θα αισθανθεί ένα μικρό ηλεκτρισμό να το διαπερνάει, εκείνο θα με κοιτάξει και θα μου πει: “Τώρα, έτσι, εδώ είμαι”. Ναι, εκείνη τη στιγμή θα νιώσω αυτό το υπέροχο συναίσθημα, της ολοκλήρωσης ενός παζλ.
Ένα τέτοιο βιβλίο είναι “Τα 7 Κλειδιά”, του Γιάννη Καστανάκη από τις Εκδόσεις Κάκτος. Παρ’όλο που στα βιβλιοπωλεία πιθανότατα θα το βρεις στην κατηγορία των Αστυνομικών μυθιστορημάτων, θα μπορούσε άνετα να φιγουράρει και δίπλα στον πολαγαπημένο Χόρχε Μπουκάι. Είναι το βιβλίο που θα σε συντροφεύει για αρκετό καιρό αφού το διαβάσεις, το βιβλίο που θα ανοίγεις συχνά, το βιβλίο που θα αγοράσεις και για τα αγαπημένα σου πρόσωπα.
Από την πρώτη σελίδα, με είχε κερδίσει. Δεν χρειάστηκαν πολλά. Ίσως να έφταιγε η περιγραφή αυτού του τοπίου τις τελευταίες μέρες του καλοκαιριού, ή να ήταν γενικότερα η αίσθηση του τέλους, τοποθετημένη σε μια αρχή. Δεν ήθελα να σταματήσω να διαβάζω, για να είμαι ειλικρινής, δεν κατάλαβα πώς πέρασε τόσο γρήγορα ο χρόνος, μέχρι που αναγκάστηκα να το αφήσω. Αισθανόμουν τόσο χαρούμενη! Ένα βιβλίο που μου υπενθυμίζει την υποκειμενικότητα του χρόνου! Δύσκολο για την/ον συγγραφέα του σήμερα να πετύχει κάτι τέτοιο, την εποχή που τα social media κυβερνούν τις ζωές μας, και το παραμικρό κλικ που θα ακουστεί από το κινητό, μπορεί αμέσως να σου αποσπάσει την προσοχή.
Παράλληλα, διαβάζοντας “Τα 7 Κλειδιά”, μου συνέβαινε και κάτι άλλο. Άρχισα να σταματάω. Δηλαδή, έκανα παύσεις μέσα στα κεφάλαια, καθώς ένιωθα την ανάγκη να αφουγκραστώ τα λόγια του. Να τα μεταλλάξω σε οντότητες με σάρκα και οστά πέρα από το όριο του χαρτιού. Δεν θα σας πω πόσες φορές είδα τους χαρακτήρες του βιβλίου ολοζώντανους μπροστά μου, να μου κλείνουν το μάτι σαν υπενθύμιση ότι αυτό που διάβασα πριν, μου συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Τώρα, αυτό και αν είναι κατόρθωμα για ένα βιβλίο! Έτσι, με έναν πολύ έμμεσο και λεπτεπίλεπτο τρόπο, μου έδειξε τη σημασία της υπομονής. Αντίθετα στους ρυθμούς της καθημερινότητας μου, ένιωσα ότι μου έδινε το δικαίωμα να παραδεχτώ στον εαυτό μου αυτό που αισθανόμουν. “Ο χρόνος είναι βοηθός. Θέλει να σε βοηθήσει να κατανοήσεις.”
Σιγά σιγά, άρχισα να καταλαβαίνω ότι παρ’όλο που ότι διάβαζα ανήκε σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν στον οποίο ζούμε σήμερα, ταυτόχρονα ήταν και απίστευτα όμοιος! Έβλεπα τον εαυτό μου σε κάθε χαρακτήρα, την πόλη μου σ’αυτή του βιβλίου, τους φίλους μου, την οικογένεια μου. Άρχισα να ψάχνω τα 7 κλειδιά στη ζωή μου. Είμαι άραγε και εγώ όμορφη όταν δεν είμαι τέλεια? Μπορώ να εμπιστευτώ, ακόμα και όταν δεν ξέρω τι θα συμβεί? Είναι εντάξει να φοβάμαι, και μάλιστα να γίνω φίλη με τον φόβο μου? Πριν το καταλάβω, είχα γνωρίσει ένα βιβλίο τόσο αληθινό όπως η ίδια η ζωή. Και αν όντως όλα αυτά που έλεγε ήταν αλήθεια, τότε κάθε φορά που διάβαζα κάτι αισθανόμουν λιγότερο μόνη.
Διότι βλέπετε, όπως είπα και παραπάνω, αυτό κάνει ένα βιβλίο για εμένα ξεχωριστό. Σε μια συνέντευξη του ο Jim Morrison είχε πει ότι δεν καταλαβαίνει γιατί οι άνθρωποι πηγαίνουν στο σινεμά να παρακολουθήσουν τις ζωές άλλων ανθρώπων, ενώ θα έπρεπε να βγουν έξω να ζήσουν τη δική τους ζωή. Δεν είχε άδικο. Βρισκόμαστε εδώ για να ζήσουμε και όχι να παρακολουθήσουμε. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Η ζωή δεν είναι μόνο έξω. Είναι και μέσα. Πολύ μέσα. Και ένα βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος ενδιάμεσα. Έχει τη δύναμη να ξεμπροστιάσει συναισθήματα που έχουν καταπιεστεί ή να μας αποκαλύψει πτυχές του εαυτού μας που δεν γνωρίζαμε ότι έχουμε. Μπορεί να σε κάνει να αναρωτηθείς, να ψάξεις, να αλλάξεις, να ωριμάσεις. Τα βιβλία, όπως λέει και η καταπληκτική συγγραφέας Kate DiCamillo, είναι “shortcuts to the heart”. Αλλά όχι μόνο της δικής μας καρδιάς. Μιας καρδιάς συλλογικής, που χτυπάει σε έναν ρυθμό που δεν γνωρίζει φυλετικές, σεξουαλικές, ή οποιαδήποτε άλλου τύπου διακρίσεις.
Φυσικά δεν είναι όλα τα βιβλία έτσι. Δεν σου υπόσχονται όλα ότι δεν θα πουν ψέμματα. Γι’αυτό και αυτό το βιβλίο είναι ξεχωριστό. Γι’αυτό το αγάπησα. Και γι’αυτό το προτείνω και σε εσένα.
Βλέπετε, σαν δημιουργός, έρχομαι συχνά αντιμέτωπη με το εξής ερώτημα:
Πώς μπορώ να μοιραστώ την αλήθεια καθαρή, έτσι ακριβώς όπως είναι, αλλά με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ταυτόχρονα και υποφερτή? Πώς μπορώ να αποκωδικοποιήσω, πρώτα για εμένα, τον συναισθηματικό μου κόσμο, και μετά να τον μεταφράσω, να τον μετατρέψω όπως μια ανεμογεννήτρια μετατρέπει την κινητική ενέργεια του αέρα σε ηλεκτρική, σε κάτι βιώσιμο, κάτι χειροπιαστό, κάτι που όταν το μοιραστώ μαζί σου, με οποιοδήποτε τρόπο, τον χορό, τη μουσική, τη γραφή, θα χτυπήσω αυτή τη χορδή, που χτύπησε και εμένα. Και αντί να σε κάνω να φύγεις, να καταφέρω κάτι πιο δύσκολο. Να σου δώσω την ευκαιρία να σταματήσεις. Όπως έκανε σε εμένα αυτό το βιβλίο.
Για να το καταφέρει κανείς, χρειάζεται πολύ αγάπη. Χρειάζεται πολύ δύναμη, κουράγιο και θάρρος. Χρειάζεται υπομονή και εμπιστοσύνη. Στους ανθρώπους, στο άγνωστο, στη ζωή. Χρειάζεται να αγαπάς τη ζωή. Και να την αποδέχεσαι για όλα αυτά που είναι. Τα καλά, τα όμορφα, τα άβολα, τα περίεργα, αυτά που πονάνε. Αυτά που αποφεύγεις, αυτά που κυνηγάς, αυτά που υπομονετικά περιμένεις. Και να τη ζεις έτσι. Με τα ΟΛΑ της. Ο Γιάννης Καστανάκης κάνει ακριβώς αυτό. Και το δημιούργημα του είναι η απόδειξη. Όπως γράφει και ο ίδιος, “Χρειάζεται μονο ενα κερί για να διώξει το σκοτάδι”. Και αυτό το κερί, ονομάζεται “αλήθεια”.
Ξεκίνα και εσύ λοιπόν. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.