«Μην επιθυμείς να ενεργείς πολύ γρήγορα. Μην κοιτάς τα τοσoδά οφέλη. Ο πόθος να ενεργείς γρήγορα σε εμποδίζει να ενεργείς ενδελεχώς. Όταν κοιτάς τα τοσοδά οφέλη, δεν καταφέρνεις τα σπουδαία» – Κομφούκιος
Ο Κομφούκιος ήταν Κινέζος διδάσκαλος και στοχαστής, η φιλοσοφία του οποίου άσκησε ισχυρή επίδραση στην καθημερινή ζωή και στον πολιτισμό της Κίνας εδώ και περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια.
Έχω κολλήσει αυτό το χωρίο από τη διδασκαλία του αρχαίου Κινέζου διδάσκαλου και στοχαστή Κομφούκιου επάνω από τη γραφομηχανή μου, ως μια διακριτική καθημερινή υπενθύμιση ότι δεν πρέπει να κάνω τίποτε που θα σταθεί εμπόδιο στην πραγμάτωση και την ολοκλήρωση των «σπουδαίων έργων». Έχω μάλιστα την εντύπωση ότι η φύση μας μπορεί να μας μάθει πολλά σχετικά με το πώς εμείς οι ίδιοι θέτουμε εμπόδια στο μεγαλείο μας. Κι όμως, η φύση μας είναι αυτό ακριβώς που τόσο συχνά αγνοούμε, δίνοντας σημασία μόνο σε ό,τι μας λέει ο νους μας σχετικά με το πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα.
Η υπομονή είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στη διαδικασία της εξέλιξης τόσο του φυσικού κόσμου όσο και του προσωπικού μας κόσμου. Αν, λόγου χάρη, γδάρω το χέρι μου ή πάθω κάποιο κάταγμα, η διαδικασία της ίασης θα προχωρήσει αποκλειστικά και μόνο με τον δικό της ρυθμό, ανεξάρτητα από την όποια άποψη μπορεί να έχω εγώ σχετικά με το θέμα. Αυτή είναι στην πράξη η λειτουργία του φυσικού κόσμου. Η επιθυμία μου για ταχεία επανόρθωση της βλάβης δεν έχει την παραμικρή σημασία.
Παρομοίως, αν δείξω αντίστοιχη ανυπομονησία στον προσωπικό μου κόσμο, θα τον εμποδίσω να θεραπευτεί πλήρως, όπως μας συμβούλεψε ο Κομφούκιος εδώ και περισσότερους από είκοσι πέντε αιώνες. Ο Σαίξπηρ εναρμονίστηκε με τη σοφία εκείνου του αρχαίου Κινέζου προ- κατόχου του όταν έγραφε: «Πόσο αμβλύνοες είναι εκείνοι που δεν έχουν διόλου υπομονή! Ποια πληγή γιατρεύτηκε ποτέ μεμιάς κι όχι σταδιακά;»
Θυμάμαι πως, όταν ήμουν παιδί, κάποια άνοιξη είχα φυτέψει σπόρους από ραπανάκια. Στις αρχές του καλοκαιριού, παρατήρησα πως είχαν ξεφυτρώσει από το έδαφος πράσινα βλαστάρια. Τα παρακολουθούσα να αναπτύσσονται λίγο λίγο μέρα με τη μέρα, μέχρι που τελικά η υπομονή μου εξαντλήθηκε κι άρχισα να τραβώ τα βλαστάρια θέλοντας να τα κάνω να αναπτυχθούν ταχύτερα. Δεν είχα μάθει ακόμη πως η φύση μάς αποκαλύπτει τα μυστικά της σύμφωνα με το δικό της χρονοδιάγραμμα. Έτσι όπως τραβούσα τα βλαστάρια, οι ρίζες ξεπρόβαλαν από το έδαφος χωρίς ραπανάκια και η παιδική μου ανυπομονησία να επιταχύνω τα πράγματα ματαίωσε κάθε ελπίδα.
Τώρα λοιπόν, όταν με ρωτούν αν νιώθω απογοήτευση επειδή κάποιο από τα βιβλία μου δεν εμφανίστηκε στη λίστα των μπεστ σέλερ όπως τα προηγούμενα, σκέφτομαι άλλη μια σοφή κουβέντα του Κινέζου στοχαστή: «Τα σπουδαία έργα δεν φοβούνται τον χρόνο». Και πόσο μεγάλος έπαινος είναι αυτός για τη μεγαλοφυΐα του ίδιου του Κομφούκιου, αφού τα λόγια του εξακολουθούν να παρατίθενται και οι γνώσεις του να εφαρμόζονται είκοσι πέντε περίπου αιώνες μετά την αναχώρησή του από αυτόν εδώ τον κόσμο! Εγώ, από την πλευρά μου, γράφω για εκείνες τις ψυχές που ακόμη δεν έχουν πραγματώσει την ύπαρξή τους, και αν αυτό σημαίνει πως θυσιάζω το ασήμαντο πλεονέκτημα μιας διακεκριμένης θέσης σε κάποια λίστα σήμερα, νιώθω ικανοποιημένος, παρόλο που το ανυπόμονο εγώ μου δυσκολεύεται να το κατανοήσει!
Στο βιβλίο Μαθήματα Θαυμάτων υπάρχει μια αράδα που μπερδεύει όλους όσοι ζουν φυλακισμένοι μέσα στο εγώ τους, επειδή φαινομενικά μοιάζει αντιφατική. Πρόκειται για την εξής φράση: «Η απεριόριστη υπομονή παράγει άμεσα αποτελέσματα», και στην πραγματικότητα αντηχεί την ηλικίας είκοσι πέντε αιώνων συμβουλή στην οποία αναφέρομαι εδώ. Η απεριόριστη υπομονή περιγράφει την κατάσταση της πίστης ή της απόλυτης γνώσης.
Αν γνωρίζεις δίχως αμφιβολία ότι αυτό το οποίο πράττεις βρίσκεται σε συμφωνία με τον σκοπό της ζωής σου και ότι μετέχεις στην ολοκλήρωση ενός σπουδαίου έργου, τότε είσαι συμφιλιωμένος με τον εαυτό σου και εναρμονισμένος με την ίδια σου την ηρωική αποστολή. Αυτή η αίσθηση γαλήνης είναι και το άμεσο αποτέλεσμα που απολαμβάνεις, ενώ συγχρόνως συνιστά μια κατάσταση φωτισμένης ευδαιμονίας.
Κι έτσι, η απεριόριστη αυτή υπομονή σε εξυψώνει σε ένα τέτοιο επίπεδο πίστης όπου δεν σε ενδιαφέρει καθόλου να επιταχύνεις την πορεία των πραγμάτων. Απομακρύνεσαι από την ανάγκη να δεις τα αποτελέσματα εδώ και τώρα, όπως ακριβώς γνωρίζεις ότι τα τραύματά σου, τα γδαρσίματα και οι πληγές σου θα ιαθούν με τον ρυθμό που υπαγορεύει η φύση και όχι το ανυπόμονο εγώ σου.
Αυτού του είδους η γνώση με έχει βοηθήσει πάρα πολύ τόσο στο συγγραφικό έργο μου όσο και σε ολόκληρο το έργο της ζωής μου. Στη σχέση μου με τα παιδιά μου, δεν είμαι διαρκώς αγχωμένος με τον βαθμό ενός διαγωνίσματος ή με κάποια χαμηλή επίδοσή τους όπως εμφανίζεται σε μια δεδομένη στιγμή, καθώς μπορώ να δω την ευρύτερη εικόνα στη ζωή τους. Ό
πως ακριβώς λέει εκείνη η παροιμία της Ανατολής, πιθανώς εμπνευσμένη από τα διδάγματα του Κομφούκιου, «με τον χρόνο και την υπομονή, το φύλλο της μουριάς γίνεται μεταξωτό ένδυμα», έτσι κι εγώ σκέφτομαι τα παιδιά μου σαν το μετάξι που θα προκύψει μέσα από μια εξελικτική διαδικασία η οποία ήδη συμβαίνει. Φυσικά, γευόμαστε και τις μικρές χαρές του εδώ και του τώρα. Όμως γνωρίζω συγχρόνως ότι ακόμη και οι πρόσκαιρες αναποδιές μάλλον θα ενδυναμώσουν το μεγαλείο των παιδιών μου αντί να το αμαυρώσουν.
Η ανυπομονησία γεννά τον φόβο, το άγχος και την αποθάρρυνση. Η υπομονή εκδηλώνεται μέσα από την εμπιστοσύνη, την αποφασιστικότητα και μια αίσθηση γαλήνιας ικανοποίησης. Καθώς αναλογίζεστε την ίδια σας τη ζωή, διερευνήστε πόσο συχνά απαιτείτε μια άμεση ένδειξη επιτυχίας, για τον εαυτό σας και για τους άλλους, κι έπειτα προσπαθήστε, αντί γι’ αυτό, να δείτε τη συνολική εικόνα.
Όταν είστε εστιασμένοι στον σκοπό σας και βλέπετε την ευρύτερη εικόνα, είστε πια σε θέση να απελευθερωθείτε από την τάση σας ν’ αναζητάτε την καταξίωση με τη μορφή παρασήμων και άμεσων επευφημιών. Η προσωπική μου εμπειρία από τους εθισμούς και την υπέρβασή τους ίσως σας θυμίσει καταστάσεις και της δικής σας ζωής. Όταν ήμουν ακόμη εθισμένος σε κάποιες ουσίες, όπως η καφεΐνη και το αλκοόλ, συχνά σκεφτόμουν να απελευθερωθώ από τον εθισμό μου. Αναζητούσα τότε κάποιο μικρό κατόρθωμα, όπως να μην πιω για μία μέρα, κι όταν το έφερνα σε πέρας, χαλάρωνα και έσπευδα να πιω ένα αναψυκτικό τύπου κόλα ή μια μπίρα για να το γιορτάσω. Όσο επικεντρωνόμουν στις μικρές εκείνες νίκες, εμπόδιζα το πραγματικό έργο να ολοκληρωθεί.
Μόνο όταν καλλιέργησα και ανέπτυξα τελικά το προτέρημα της απεριόριστης υπομονής με τον εαυτό μου, άφησα το ζήτημα στα χέρια του Θεού και θυμήθηκα πόσο τέλειος είχε σταθεί μαζί μου, ακόμη και στις πιο άσχημες στιγμές μου. Όντας πια εφοδιασμένος με απεριόριστη υπομονή, μπορούσα να δω ξεκάθαρα ότι οι τοξικές ουσίες επιδρούσαν αρνητικά στον υψηλότερο σκοπό μου και στην αποστολή μου στη ζωή, κι έτσι άφησα πίσω μου όλους εκείνους τους εθισμούς.
Δίχως αμφιβολία, όλες οι σκέψεις μου για απαλλαγή από τους εθισμούς μου, όλες οι προσπάθειες και όλες οι αποτυχίες μου –όλα εκείνα τα «μικρά οφέλη», όπως τα αποκαλεί ο Κομφούκιος–, αποτελούσαν μέρος της διαδικασίας κάθαρσης. Όντας όμως υπομονετικός με τον εαυτό μου, μπορούσα πια να μένω υπομονετικός και απέναντι σε όλες τις μικρές νίκες μου, και μόνο έτσι εκείνες δεν με καθυστέρησαν από την εκπλήρωση του μεγαλύτερου έργου μου.
Επέτρεψα στη διαδικασία να εξελιχθεί με τον δικό της ρυθμό, και σήμερα μπορώ πια να δω πολύ καθαρά πώς η απαλλαγή μου από την ανυπομονησία μού έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσω σ’ ένα επίπεδο που ουδέποτε είχα φανταστεί τότε που συνήθιζα να συγχαίρω τον εαυτό μου για τις μικρές νίκες του κι αμέσως μετά να ενδίδω πάλι. Αν εκτιμάτε το παράδοξο στοιχείο σε αυτή την κατάσταση, τότε θα απολαύσετε και αυτές τις δύο παράδοξες ρήσεις: «Η απεριόριστη υπομονή παράγει άμεσα αποτελέσματα» και «Μία μέρα τη φορά παράγει αιώνια αποτελέσματα».
Για να δείτε τον παράλογο χαρακτήρα της ανυπομονησίας στη ζωή σας, ρυθμίστε μερικές ώρες μπροστά το ρολόι σας και σκίστε αρκετές σελίδες από το ημερολόγιο τοίχου σας. Και μετά πείτε μου αν έτσι κατορθώσατε να προχωρήσετε τον χρόνο! Οι αποτυχίες και οι διαψεύσεις, μαζί με τις άμεσες επιτυχίες, αποτελούν βασικό κομμάτι της τελειότητας όλης αυτής της πορείας.
Παρατηρώντας τη φύση –τόσο τη δική σας φύση όσο και τον φυσικό κόσμο που σας περιβάλλει– θα διαπιστώσετε ότι πρέπει να δίνετε πάντοτε σε μια πληγή τον χρόνο να γιατρεύεται με τον δικό της ρυθμό· για να φάτε ένα σύκο, πρέπει πρώτα να αφήσετε να γεννηθεί το άνθος, μετά να δέσει ο καρπός και τέλος να ωριμάσει. Εμπιστευθείτε την ίδια σας τη φύση και παραιτηθείτε από την επιθυμία σας να εξαναγκάσετε τα πράγματα να γίνουν πιο γρήγορα.
Για να το κατορθώσετε αυτό: Εγκαταλείψτε τη συμβατική τάση σας να κρίνετε τον εαυτό σας ως επιτυχημένο ή όχι με βάση τις άμεσες ενδείξεις. Αν υπάρχει μέσα σας η γνώση πως έχετε αναλάβει μια αποστολή πολύ πιο υψηλή από οτιδήποτε είναι σήμερα φανερό, θα απελευθερωθείτε από τον παραλογισμό των άμεσων αποτελεσμάτων. Το να προηγείσαι στο ξεκίνημα του παιχνιδιού μπορεί να αποβεί μέγιστο μειονέκτημα, αν αυτό το γεγονός σου κρύβει τη θέα του συνολικού παιχνιδιού.
Σκεφτείτε όσα πράττετε με προοπτική πέντε αιώνων και όχι πέντε λεπτών. Δημιουργήστε για εκείνους τους ανθρώπους που θα βρίσκονται εδώ πεντακόσια χρόνια μετά, και αμέσως το ενδιαφέρον σας θα μετατοπιστεί από τα άμεσα αποτελέσματα σε πολύ σπουδαιότερα ζητήματα.
Να είστε, στην κάθε επιτυχία σας και την κάθε αποτυχία σας, τόσο υπομονετικοί με τον εαυτό σας όσο νιώθετε πως ήταν μαζί σας πάντοτε ο Θεός. Όταν μπορείτε να παραδώσετε ένα σας πρόβλημα σε μια υψηλότερη αρχή με την οποία είστε συνδεδεμένοι, τότε μετατοπίζεστε ευθύς σ’ εκείνη τη γεμάτη γνώση κατάσταση της απεριόριστης υπομονής και παύε- τε να αναζητάτε μηδαμινές ενδείξεις επιτυχίας που έχουν μονάχα πρόσκαιρη αξία.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Wayne W. Dyer “Η σοφία των αιώνων” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα