«Θέλω απλώς να περάσω χρόνο με άλλους ανθρώπους», δηλώνει η Isobel. «Μου λείπουν οι φίλοι μου, μου λείπουν οι μεγάλες παρέες και το σινεμά». «Λατρεύω να ταξιδεύω», είπε η Deena. «Το να σκέφτομαι ποιος θα είναι ο επόμενος προορισμός μου ήταν πάντα ένας από τους αγαπημένους μου τρόπους να περνάω το χρόνο μου. Αλλά τώρα, αυτά τα όνειρα είναι νεκρά. Με πονάει πολύ το να φαντάζομαι ότι πηγαίνω κάπου».
«Φοβάμαι ότι θα χάσω την εργασία μου», λέει ο Rob. «Δεν θα μπορώ να πληρώσω το ενοίκιο ή να αγοράσω φαγητό για την οικογένειά μου. Κάθε μέρα σκέφτομαι πού θα μπορούσαμε να μετακομίσουμε για να ζούμε αξιοπρεπώς και να μην ανησυχούμε συνεχώς».
Πώς τα όνειρά μας για το ποιοι θα γίνουμε συνδέονται με τις πραγματικές μας εμπειρίες; Τι συμβαίνει όταν δεν γινόμαστε ή κάνουμε αυτό που είχαμε ονειρευτεί εξαρχής; Και πώς όλα αυτά επηρεάζονται από την εποχή της πανδημίας;
Στο βιβλίο του «Η ερμηνεία των ονείρων», ο Freud έγραψε για ένα όνειρο που είχε η κόρη του με φράουλες. Εκείνος ερμήνευσε το όνειρό της ως μια ικανοποίηση της επιθυμίας της να απολαύσει κάτι που οι ενήλικες δεν της επέτρεπαν στην πραγματική ζωή, επειδή είχε κάποια ευαισθησία στο στομάχι. Συχνά, η ονειροπόληση λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο – είναι φαντασιώσεις από κάτι που επιθυμούμε, αλλά που μπορεί ποτέ να μην αποκτήσουμε.
Οι ονειροπολήσεις δεν είναι στοιχεία· δεν είναι απαραιτήτως καν αλήθειες για το ποιοι είμαστε ή για το τι πραγματικά ευχόμαστε για το μέλλον. Όμως, εξυπηρετούν κάποιους σημαντικούς σκοπούς στη ζωή μας.
Η ονειροπόληση, όπως και το όνειρο, έχει πολλαπλά στρώματα. Το ανώτερο είναι αυτό που συχνά γνωρίζουμε καλύτερα. Είναι αυτό που αναφέρουν τα παιδιά όταν ερωτώνται για το τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν – ή όταν μιλούν για το πόσο πολύ θέλουν να επιστρέψουν στο σχολείο και να δουν τους φίλους τους μετά την πανδημία. Αποτελεί το πρώτο στρώμα όπου εκφράζουμε φαντασιώσεις της ζωής μας για όταν τελειώσει αυτό που περνάμε, ή όταν φανταζόμαστε ότι βρίσκουμε μια ασφαλή θέση εργασίας σε αυτή την περίοδο μόνιμης ανασφάλειας.
Αυτές οι ονειροπολήσεις αναφέρονται σε γεγονότα που ευχόμαστε να γίνονταν πραγματικότητα. Είναι συνδεδεμένα με την πραγματικότητα και έχουν περιεχόμενο που βρίσκεται πιο κοντά στο συνειδητό μας.
Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλα στρώματα σκέψης σε αυτές τις ονειροπολήσεις. Υπάρχουν και τα λανθάνοντα χαρακτηριστικά. Ένα από τα στρώματα νοήματος περιλαμβάνει το ποιοι θα θέλαμε να είμαστε – τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Και αν κι αυτές οι εικόνες συχνά πλαισιώνονται με πολύ συγκεκριμένες εικόνες στο έκδηλο περιεχόμενο, έχουν και άλλα σημαντικά, πιο «κρυφά» νοήματα.
Αυτά τα νοήματα μπορούν να μας χρησιμέψουν ιδιαίτερα στην αναζήτηση και ανάλυση του εαυτού μας. Για να μας φανούν χρήσιμα, χρειάζεται να έχουμε δύο σημαντικά στοιχεία κατά νου:
– Έχουμε πάνω από έναν πιθανό και ικανοποιημένο εαυτό.
– Η κατανόηση του λανθάνοντος νοήματος μπορεί να είναι πολύ πιο παραγωγική από την προσπάθεια επίτευξης των πραγματικών νοητικών εικόνων για το μέλλον μας.
Ποια είναι η σημασία των ονειροπολήσεων
Η ονειροπόληση συνιστά μια σημαντική διαδικασία που μας συνδέει με τα δημιουργικά κομμάτια του νου μας. Αν ωστόσο γίνεται σε υπερβολικό βαθμό, μπορεί να επηρεάσει ιδιαίτερα την ακαδημαϊκή, σωματική και διαπροσωπική μας λειτουργικότητα. Όταν η ονειροπόληση εμποδίζει την υγιή ανάπτυξη, επηρεάζει τις συνήθειες ύπνου μας ή αυξάνει αρνητικές συμπεριφορές, είναι καλύτερο να απευθυνθούμε σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Εντούτοις, για την πλειοψηφία των παιδιών και των ενηλίκων, η ονειροπόληση δεν είναι μόνο κάτι καλό, αλλά αποδεικνύεται απαραίτητο για την ανάπτυξη και άνθισή μας ως άνθρωποι. Η τεχνολογία μπορεί ορισμένες φορές να μπλέκεται με την ονειροπόληση. Όπως προσθέτει η Deena «είναι πολύ εύκολο να μπω στο ίντερνετ και να αναζητήσω τις τέλειες διακοπές, αλλά μετά θλίβομαι ακόμη περισσότερο, επειδή δεν μπορώ να ταξιδέψω πουθενά αυτό τον καιρό».
Όμως, ακόμη κι αν οι ονειροπολήσεις δεν αποτελούν στοιχεία, κι ακόμη κι αν αναφέρονται στο μέλλον, μπορούν να μας βοηθήσουν να βρούμε έναν τρόπο σε κάτι που θα μας ικανοποιήσει περισσότερο και στο παρόν. Μας δίνουν ελπίδα, καθώς φανταζόμαστε κάτι όμορφο για το μέλλον παρά την δύσκολη εποχή και μας προσφέρουν μια αίσθηση ασφάλειας και απόλαυσης της ζωής.
Η Deena για παράδειγμα αναφέρει ότι θα ήθελε πολύ να περάσει μια εβδομάδα σε ένα τροπικό νησί και να απολαύσει τον ήλιο και τη θάλασσα ξανά. Γνωρίζει ότι θα το καταφέρει στο μέλλον. «Αλλά αφού δεν μπορώ να το κάνω τώρα, αντί να κάθομαι και να λυπάμαι τον εαυτό μου, θα σκεφτώ να επισκεφθώ ένα όμορφο μέρος κοντά στο σπίτι μου, κάπου που δεν έχω ξαναπάει ποτέ και ίσως και εκεί να οργανώσω νοητά το επόμενο ταξίδι μου με μεγαλύτερη αισιοδοξία».
Φυσικά, κάποιες από τις σκέψεις που κάνουμε μέσα στην ημέρα για την πανδημία είναι τρομακτικές – οι φόβοι μας για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, για το πώς θα αλλάξει ο κόσμος και για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η υγεία μας και οι αγαπημένοι μας άνθρωποι. Πρόκειται για επώδυνες φαντασιώσεις, όπου δυσάρεστα σενάρια δημιουργούνται στο νου μας.
Κι αυτές όμως μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουμε και τις θετικές φαντασιώσεις: να τις αντιληφθούμε ως τρόπους επικοινωνίας από εμάς προς εμάς. Μπορούν αυτές οι σκέψεις να μας προετοιμάσουν για επώδυνες πιθανότητες; Και επίσης, μπορούμε να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι αυτά δεν είναι στοιχεία της πραγματικότητας, αλλά φαντασία; Και αφού σκεφτούμε τρόπους διαχείρισης των φαντασιώσεων αυτών, μπορούμε επίσης να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να φανταστεί άλλες πιθανότητες;
F. Diane Barth, ψυχοθεραπεύτρια