Εορτάζει στις 6 Ιουλίου εκάστου έτους.
Ο Φιλήμων ήταν Χριστιανός από την Εκκλησία των Κολοσσών της Φρυγίας, ο οποίος οδηγήθηκε στο Χριστό από τον Απόστολο Παύλο μαζί με τη σύζυγό του Απφία, όταν αυτός είχε έρθει στην πόλη τους (Φιλήμ. εδ. 2). Κατά πάσα πιθανότητα ήταν πατέρας του Άρχιππου.
Ο Παύλος αποστέλλει την ομώνυμη επιστολή στο Φιλήμωνα, παρακαλώντας τον να δεχτεί τον δραπέτη δούλο του Ονήσιμο, ο οποίος είχε φύγει στη Ρώμη, εκεί όπου αργότερα πίστεψε στο Χριστό, γι’ αυτό και ο Παύλος τον συμβούλευσε να γυρίσει πίσω.
Ο Φιλήμων και η σύζυγος του Απφία ήταν ευκατάστατοι και στο σπίτι τους γινόταν συναθροίσεις των Χριστιανών (Φιλήμ. εδ. 2).
Ο Φιλήμων ήταν άνθρωπος προσφοράς που ανακούφιζε τις καρδιές των πιστών, των φτωχών και των ασθενών (Φιλήμ. εδ. 7). Στην επιστολή του ο
Παύλος του ζητά να του ετοιμάσει κατάλυμα όταν θα πήγαινε στις Κολοσσαίς, κάτι που δείχνει τη στενή σχέση που είχαν μεταξύ τους (Φιλήμ. εδ. 17-22). Η εκτίμηση του Παύλου ήταν τέτοια που τον αποκαλεί, πιστό, ευγενή, φιλάνθρωπο και φιλόξενο με αγάπη και συγχωρητικότητα.
Η παράδοση θεωρεί ότι ο Φιλήμων ήταν ο πρώτος επίσκοπος των Κολοσσών, ο οποίος αργότερα μαρτύρησε με λιθοβολισμό από τους ειδωλολάτρες. Η Ορθόδοξη εκκλησία τιμάει την μνήμη του στις 22 Νοεμβρίου.
Άγιος Ονήσιμος
Άγιος Ονήσιμος
Ο Άγιος Ονήσιμος, ήταν ένας από τους 70 Αποστόλους. Ήταν δούλος στο σπίτι του Ρωμαίου άρχοντα Φιλήμονα, ο οποίος καταγόταν από την Φρυγία και έγινε Χριστιανός από τον Απόστολο Παύλο.
Ο Ονήσιμος κατοικούσε στο σπίτι του Φιλήμονα στις Κολοσσαίς, δραπέτευσε όμως κλέβοντας τον κύριό του, και κατέφυγε στη Ρώμη όπου εκεί γνώρισε τη χριστιανική πίστη από τον Απόστολο Παύλο (Φιλήμ. εδ. 10).
Μεταξύ του Ονησίμου και του Παύλου δημιουργήθηκε στενός δεσμός, και ο Ονήσιμος απέβη χρήσιμος στο έργο του Παύλου όταν αυτός ήταν φυλακισμένος στη Ρώμη. Τον χαρακτηρίζει μάλιστα ο Παύλος “πιστό και αγαπητό αδερφό” (Κολοσ. 4,9).
Όταν ο Ονήσιμος έγινε χριστιανός πείστηκε από τον Παύλο να επιστρέψει πίσω στο Φιλήμονα. Αυτό το γεγονός έγινε η αιτία να γράψει ο Παύλος την συστατική επιστολή στο Φιλήμονα, ζητώντας του να τον δεχθεί όχι μόνο ως δούλο, αλλά πολύ περισσότερο ως αγαπητό αδερφό (Φιλήμ. εδ. 15). Την επιστολή αυτή τη μετέφερε από τη Ρώμη ο Ονήσιμος και ο Τυχικός, μαζί με την επιστολή προς Κολοσσαείς (Κολοσ. 4,7-8).
Ο Απόστολος Παύλος στην επιστολή του έλεγε στον Φιλήμονα για τον Ονήσιμο: «Τέτοιος που είμαι, εγώ ο Παύλος ο ηλικιωμένος, και τώρα φυλακισμένος του Ιησού Χριστού, σε παρακαλώ για το παιδί μου, τον Ονήσιμο, ο οποίος άλλοτε σου ήταν άχρηστος, τώρα όμως είναι χρήσιμος και σε εσένα και σε εμένα. Σου τον αποστέλλω πάλι και συ δέξου αυτόν που είναι η καρδιά μου. Θα ήθελα να τον κρατήσω κοντά μου, για να με υπηρετεί, αντί σου, στην φυλακή που είμαι χάριν του Ευαγγελίου, αλλά δεν ήθελα να κάνω τίποτε χωρίς την δική σου συγκατάθεση, για να μην γίνει η αγαθή σου πράξη αναγκαστικά αλλά με την θέλησή σου. Ίσως για αυτό αποχωρίστηκε προσωρινά από εσένα, για να τον έχεις παντοτινά, όχι πλέον σαν δούλο, αλλά περισσότερο από δούλο, σαν αδελφό αγαπητό, ιδιαίτερα για μένα, πόσο μάλλον για σένα και σαν άνθρωπο και σαν Χριστιανό. Εάν λοιπόν, με θεωρείς φίλο, δέξου τον σαν να ήμουν εγώ».
Η παράδοση λέει ότι ο Ονήσιμος έγινε επίσκοπος της Βέροιας. Κατόπιν ο Ονήσιμος επέστρεψε στη Ρώμη στον Απόστολο Παύλο και τον διακονούσε. Μετά το μαρτύριο του Αποστόλου Παύλου συνελήφθει από τον έπαρχο της Ρώμης Τερτύλο και εξορίστηκε στους Ποτιόλους της Ιταλίας. Όμως, ο Ονήσιμος συνέχισε με ζήλο να κηρύττει τον Λόγο του Θεού. Όταν ο έπαρχος Τέρτυλος επισκέφτηκε τον τόπο εξορίας του και πληροφορήθηκε τη χριστιανική του δράση, διέταξε να τον συλλάβουν και να βασανιστεί. Τον χτύπησαν αλύπητα και με ραβδισμούς του έσπασαν τα σκέλη. Έτσι ο Ονήσιμος, ύστερα από φρικτά βασανιστήρια παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο. Το Άγιο Λείψανό του, το πήρε και το ενταφίασε μια ευσεβής Ρωμαία Χριστιανή. Η Ορθόδοξη εκκλησία τιμάει την μνήμη του στις 22 Νοεμβρίου.